Kako naplatiti dugove od firmi u blokadi?

U Srbiji je trenutno u blokadi 41.480 preduzeća, pokazuju podaci bonitetne kuće CompanyWall. Ako ste poslovali sa nekom od firmi kojima je blokiran račun zbog nedostatka novčanih sredstava, potraživanja možete naplatiti kroz vođenje izvršnog postupka u kome ćete dug namiriti na osnovu drugih sredstava izvršenja.

Advokati iz kancelarije Milosevic Law Firm u razgovoru za Biznis.rs objašnjavaju da blokada zapravo podrazumeva prinudnu naplatu s računa pravnih i fizičkih lica, a koja se vrši sa svih računa klijenta kod banaka na kojima ima sredstava.

Međutim, u ovom kontekstu uglavnom se misli na blokadu tekućih računa koja traje duži vremenski period zbog nedostatka novčanih sredstava na računima da se nalog za prinudnu naplatu realizuje.

Prinudnu naplatu sprovodi Narodna banka Srbije i to sa svih računa dužnika kod banaka na kojima on ima sredstva, a bez njegove saglasnosti i na osnovu izvršnih rešenja (poreskih, carinskih, sudskih i drugih organa) i naloga (po osnovu hartija od vrednosti, menica i ovlašćenja).

Od osnova prinudne naplate zavisi i odgovor na pitanje kako i da li poverilac može iz druge imovine da naplati potraživanje od dužnika koji je u blokadi.

Broj firmi u blokadi prema delatnostima
Delatnost	Broj preduzeća
Nespecijalizovana trgovina na veliko	2.919
Delatnosti restorana i pokretnih ugostiteljskih objekta	2.587
Delatnost ostalih organizacija na bazi učlanjenja	1.781
Drumski prevoz tereta	1.395
Izgradnja stambenih i nestambenih zgrada	1.331
Usluge pripremanja i posluživanja pića	1.288
Konsultantske aktivnosti u vezi s poslovanjem i ostalim upravljanjem	1.153
Taksi prevoz	995
Trgovina na malo u nespecijalizovanim prodavnicama, pretežno hranom, pićima i duvanom	904
Proizvodnja hleba, svežeg peciva i kolača	812

Sredstva namirenja novčanog potraživanja mogu biti svi postupci koje preduzima javni izvršitelj u cilju namirenja potraživanja, što znači da se mogu prodati nepokretna i pokretna imovina, preneti novčana potraživanja, prodati finansijski instrumenati izvršnog dužnika (na primer akcije), ali i prodati udeli koje izvršni dužnik ima u drugim privrednim subjektima.

“U tom smislu, već u samom predlogu za izvršenje poverilac može naznačiti više sredstava i predmeta izvršenja koja istovremeno treba da se sprovedu ili u toku samog izvršnog postupka može promeniti sredstvo i predmet izvršenja, usled činjenice da je dužnik u blokadi”, navode iz Milosevic Law Firm.

Drugačiji vid namirenja potraživanja na osnovu menice

Sa druge strane, ukoliko se potraživanje namiruje na osnovu menice, što je moguće samo ako su menice evidentirane u Registru menica koji vodi Narodna banka Srbije, bitno je imati u vidu da ovakav vid namirenja ne vodi automatski naplati potraživanja iz druge imovine, već da je ono ograničeno samo na namirenje sa računa.

To dalje znači da poverilac koji se namiruje po osnovu menice, ukoliko je dužnik u blokadi, ne može da promeni sredstvo namirenja i odmah zahteva unovčenje pokretne i nepokretne imovine, već mora voditi poseban parnični ili izvršni postupak.

U slučaju da je dužnik u blokadi zapravo preduzetnik, on odgovara celokupnom svojom imovinom, što znači da se pored prenosa novčanog potraživanja izvršnog dužnika sa poslovnih računa preduzetnika poverilac može naplatiti iz imovine preduzetnika, ali i kroz prodaju nepokretnosti i prodaju pokretnih stvari koje su lična imovina fizičkog lica.

Na pitanje da li dužnik u blokadi može da zaključi ugovor sa trećim licem koje će umesto njega izmiriti dugove naši sagovornici navode da Zakon o obavljanju plaćanja pravnih lica, preduzetnika i fizičkih lica koja ne obavljaju delatnost izričito zabranjuje da pravna lica i preduzetnici izmiruju međusobne novčane obaveze na način da ugovaraju promenu poverilaca, ukoliko su njihovi računi u trenutku plaćanja blokirani radi izvršenja prinudne naplate, osim ako drugačije nije utvrđeno zakonom kojim se uređuje poreski postupak.

“Zakonodavac strogo formalno gledano ne zabranjuje zaključenje ovakvih ugovora, već samo ispunjenje međusobnih novčanih obaveza na ovaj način, ali se postavlja pitanje punovažnosti ovih ugovora ukoliko bi došlo do njihovog zaključenja. Napominjemo i da je u sudskoj praksi Privrednog apelacionog suda zauzet stav da postupanje suprotno članu 5. stav 1. Zakona o obavljanju plaćanja pravnih lica, preduzetnika i fizičkih lica koja ne obavljaju delatnost, odnosno zaključenje ugovora navedenih u tom članu u vreme blokade računa pravnih lica i preduzetnika kao ugovornih strana za posledicu ima ništavost takvih ugovora, na koju sud pazi po službenoj dužnosti”, ističu iz Milosevic Law Firm.

Postupanje suprotno ovoj zabrani predstavlja prekršaj, za koju zakonodavac predviđa novčanu kaznu u rasponu od 50.000 do dva miliona dinara za pravno lice, dok preduzetnik može biti kažnjen novčanom kaznom u rasponu 10.000 do 500.000 dinara. Za ovakve prekršaje može se izreći i kazna zatvora od tri meseca do tri godine.