Građani masovno ostaju bez redovnog novčanog priliva i prava na korišćenje dozvoljenog minusa

Jedan od najmasovnijih bankarskih proizvoda je dozvoljeni minus po tekućem računu. Iako je reč o jednoj od najskupljih vrsta pozajmica, većina građana ne libi se da, uprkos velikim kamatama, ovu mogućnost koristi redovno. S obzirom da zbog pandemije korona virusa sve više ljudi ostaje bez posla i redovnog novčanog priliva, sve više je klijenata koji od poslovnih banaka dobijaju obaveštenja o ukidanju dozvoljenog minusa.

„Kada je u pitanju korišćenje dozvoljenog minusa po tekućem računu naš savet je svakako da ga klijenti koriste samo u krajnjoj nuždi, da ga koriste u što manjem iznosu u odnosu na odobreni limit kao i da ga koriste u što kraćem roku. Kod većine banaka dozvoljeni minus je izuzetno skup, ako ne i najskuplji bankarski proizvod i zato je neophodno da klijenti budu jako uzdržani od njegovog korišćenja“, kaže za Biznis.rs generalni sekretar Udruženja banaka Srbije (UBS) Vladimir Vasić.

Ukoliko klijent koristi dozvoljeni minus u maksimalnom iznosu u odnosu na dozvoljeni limit i u dužem vremenskom periodu, bilo bi poželjno da zatraži savet svog bankara i da taj dozvoljeni minus refinansira nekim drugim, jeftinijim i dugoročnijim bankarskim proizvodom, smatra Vasić.

Dozvoljeni minus, objašnjava naš sagovornik, odobrava se najčešće do iznosa jedne prosečne zarade ili penzije, na rok od 12, 24 ili čak i 36 meseci. Bez obzira na ovako duge rokove banke zadržavaju pravo da u toku trajanja ugovornog odnosa, u skladu sa uslovima iz ugovora revidiraju iznos odobrenog dozvoljenog minusa u skladu sa promenama u prihodima klijenta.

„Ovo potencijalno može biti opasnost za sve one klijente koji ne kontrolišu zaduživanje po osnovu dozvoljenog minusa. Upravo u ovakvim situacijama svi oni klijenti koji uvek maksimalno koriste dozvoljeni minus mogu se naći u problemu i mogu zbog toga ući u nedozvoljeni minus“, navodi naš sagovornik.

Prema njegovim rečima, banka, u skladu sa ugovorom o dozvoljenom minusu može jednostrano da raskine ugovor ukoliko korisniku prestane radni odnos, ukoliko na tekućem računu klijenta nema uplate zarade ili penzije duže od 60 dana, u slučaju nezadovoljavajuće kreditne sposobnosti korisnika koja je izmenjena u odnosu na inicijalno utvrđenu ili ako se ustanovi da je klijentu dozvoljeno prekoračenje odobreno na osnovu netačnih, lažnih ili falsifikovanih podataka.

Ovu vrstu pozajmice koristi oko 940.000 građana

Prema zvaničnim podacima Kreditnog biroa, u Srbiji oko 5,4 miliona građana ima otvoreno 7,9 miliona tekućih računa, dok su banke na osnovu zahteva klijenata odobrile dozvoljeni minus za blizu 940.000 klijenata u ukupnom iznosu od 44.856 miliona dinara s tim što u praksi iskorišćeni limit po dozvoljenom minusu ne prelazi 50 odsto od nivoa odobrenih limita.

Vasić podseća da je dozvoljeni minus po tekućem računu bankarski proizvod kojim banka na osnovu zaključenog ugovora sa klijentom, dozvoljava klijentu prekoračenje po tekućem računu do nivoa odobrenog limita.

„To praktično znači da ako u toku meseca trošite više od onoga što zaradite, tj. od onoga što vam je realan mesečni prihod, vi zapravo koristite sredstva koja nisu vaša – koristite dozvoljenu pozajmicu po tekućem računu, zbog čega ste dužni da banci platite odgovarajuću kamatu“, objašnjava on.

Banke najčešće dozvoljeni minus odobravaju po osnovu redovnog mesečnog priliva na tekućem računu – zarade ili penzije, iako je kod nekih banaka moguće dobiti ovaj vid pozajmice i po osnovu položenog depozita kao garancije.

Šta se dešava nakon ukidanja dozvoljenog minusa?

Nakon ukidanja dozvoljenog minusa po tekućem računu, banka obaveštava klijenta koji je u obavezi da u roku koji je definisala banka obezbedi sredstva za pokriće sada već nedozvoljenog minusa.

„Ukoliko nema redovnog priliva na računu, klijent je dužan da lično uplati sredstva na svoj tekući račun i na taj način izbegne dodatne troškove u vidu kamata. Ukoliko se obaveza ne izmiruje u dužem periodu (30, 60 i više dana) banka aktivira raspoložive instrumente obezbeđenja (najčešće lične menice), a ukoliko se i tada ne naplati klijent rizikuje da bude utužen“, kaže generalni sekretar UBS. 

Kako navodi, ukoliko klijent ipak izmiri dospele obaveze po pozivu banke, on i dalje nastavlja nesmetano da koristi svoj tekući račun, ali bez prava na dozvoljeni minus, s tim što nema nikakvih negativnih poena po pitanju kreditne sposobnosti i docnje u izmirivanju obaveza prema banci.