JESU LI ŠLJIVOVICA I AJVAR ZAISTA SRPSKI PROIZVODI? Za oznaku geografskog porekla nisu dovoljni autentičnost i tradicija

U Srbiji je 46 poljoprivrednih i prehrambenih proizvoda, ne računajući vode, vina i jaka alkoholna pića, zaštićeno oznakom geografskog porekla.

Ova oznaka daje ekskluzivnost proizvodu i garantuje kontrolisan i poseban kvalitet koji proizilazi iz vrednosti njegovog sastava, načina proizvodnje ili specifičnosti podneblja sa kog dolaze, kaže za Biznis.rs Branislav Raketić, šef Odseka za označavanje hrane, šeme kvaliteta i organsku proizvodnju Ministarstva poljoporivrede, šumarstva i vodoprivrede.

„Srbija je bogata proizvodima koji se odlikuju autentičnošću i tradicijom. Upravo iz tih razloga razvijen je sistem zaštite oznaka geografskog porekla koji doprinosi izgradnji identiteta naših proizvoda i stvaranju njihove dodate vrednosti, što omogućava proizvođaču da ostvari bolji plasman, višu cenu proizvoda, veće poverenje kupaca i mogućnost za izgradnju brenda, što direktno doprinosi i ostvarivanju jednog od prioritetnih ciljeva poljoprivredne politike, a to je podizanje nivoa konkurentnosti domaće proizvodnje“, ističe Raketić.

Kako do oznake geografskog porekla?

Postupak za oznaku geografskog porekla pokreće udruženje proizvođača koje uz prijavu za registrovanje podnosi i specifikaciju proizvoda – elaborat.

„Oznakama geografskog porekla potvrđujemo da su kvalitet i posebne karakteristike proizvoda nastale u jedinstvenoj kombinaciji lokalnih prirodnih faktora – klime, zemljišta, tradicije, znanja i veština ljudi koji na određenoj teritoriji žive i koji ga proizvode“, navodi naš sagovornik.

Prema njegovim rečima, specifikacija je dokument koji dokazuje reputaciju i definiše način proizvodnje, kvalitet ili posebna svojstva proizvoda, način obeležavanja proizvoda kao i podatke kojima se dokazuje da on potiče sa opisanog geografskog područja.

„Svi proizvodi sa oznakama geografskog porekla obeleženi su kontrolnom markicom, koje su garant potrošačima da proizvod potiče sa određenog područja i da poseduje specifičan kvalitet“, navodi Raketić.

Leskovački ajvar priznat na međunarodnom nivou

Svi poljoprivredni i prehrambeni proizvodi u Srbiji, koji nose neku od oznaka geografskog porekla, u svom nazivu sadrže geografsku indikaciju, te kao takvi ne mogu da budu predmet zaštite neke druge države, objašnjava naš sagovornik.

„Proizvodnja ajvara nije svojstvena samo za Srbiju već i za zemlje u okruženju, tako da je sam naziv ‘ajvar’ usled dugotrajne upotrebe postao generičan, odnosno uobičajen za označavanje određenog proizvoda“, kaže Raketić.

Generički naziv, objašnjava, ne može da se registruje kao zaštićeno ime porekla, odnosno zaštićena geografska oznaka, tako da naziv „ajvar“ kao takav, ne može da se zaštiti u bilo kojoj zemlji.

„Da bi mogao da bude zaštićen, ispred naziva ‘ajvar’ mora da stoji geografska indikacija, koja jasno određuje njegovo poreklo. U Srbiji je 2011. godine zaštićeno ime porekla ‘Leskovački domaći ajvar’. Inače, Leskovački domaći ajvar jedan je od tri proizvoda iz Srbije koji su u skladu sa Lisabonskim aranžmanom za zaštitu oznaka porekla registrovani na međunarodnom nivou“, napominje Raketić i dodaje da je isti slučaj i sa rakijom.

Šumadijska šljivovica zaštićena prošle godine

U Evropskoj uniji, u okviru kategorije koja se odnosi na voćne rakije, zaštićen je veći broj voćnih rakija iz zemalja EU. Kako objašnjava naš sagovornik, svaka od ovih voćnih rakija ima neke svoje specifičnosti u tehnologiji proizvodnje, u zavisnosti od regiona (zemlje) u kojoj se proizvodi.

Zakonom o jakim alkoholnim pićima, Srbija dobija pravni osnov da i srpska rakija, koja je sa svojim kvalitetom već postala prepoznatljiva u svetu, proceduralno i legalno postane srpski brend koji će biti međunarodno priznat.

„U prošloj godini u Srbiji je zaštićena prva geografska oznaka koja se odnosi na kategoriju voćnih rakija – ‘Šumadijska šljivovica’. Sledeći korak je njena zaštita na međunarodnom nivou“, zaključuje Raketić.