Ko neće da plaća 75 odsto poreza, mora da čuva račune

Poreska uprava može, na bazi analize rizika, da kontroliše imovinu bilo kog građanina u Srbiji, a na osnovu Zakona o utvrđivanju porekla imovine i posebnom porezu, koji je stupio na snagu 12. marta ove godine.

Svaki  građanin kod koga poreznici pokrenu postupak kontrole ima pravo da učestvuje u njemu i da dostavlja dokaze kojima dokazuje zakonitost stečene imovine. I bolje je, kako kažu stručnjaci, da učestvuje. Jer, njegovo neučestvovanje neće odložiti dalje vođenje postupka.

Važno je znati da je, uz stupanje na snagu ovog zakona, na snazi Uredba kojom se utvrđuje način procene vrednosti imovine, ali koji se izdaci priznaju kao privatni i koji neće, čak i ako se postupak završi utvrđivanjem posebnog poreza, biti uvršteni u osnovicu.

“Građani koji procenjuju da bi mogli potpasti pod odredbe ovog Zakona moraju steći naviku da čuvaju račune. Jedino na taj način biće u prilici da poreznicima dokumentuju troškove koje su imali tokom godine i, na neki način, smanje eventualnu osnovicu za plaćanje posebnog poreza koji nije ni malo simboličan, odnosno iznosi 75 odsto utvrđene osnovice”, napominju stručnjaci.

Ko može biti obveznik posebnog poreza

U prethodnom postupku, pre otpočinjanja kontrole, posebna jedinica Poreske uprave utvrđuje uvećanje imovine na osnovu podataka kojima raspolaže i onim koje prikupi od drugih institucija. Zatim poreznici upoređuju vrednost uvećane imovine sa prijavljenim prihodima u tom periodu. Ako u prethodnom postupku utvrde da u najviše tri uzastopne godine građanin ima povećanje imovine u odnosu na prijavljeni prihod više od 150.000 evra, poreznici pokreću postupak.

Ovo se odnosi na svu pokretnu i nepokretnu imovinu koju je građanin koga poreznici kontrolišu stekao u toj kalendarskoj godini, pa i onu koju je, eventualno otuđio, kao i sredstva upotrebljena za izgradnju, rekonstrukciju, adaptaciju, sanaciju i kupovinu.

Koji izdaci za privatne potrebe se građaninu priznaju

Poreznici, prilikom postupka, priznaju određene troškove koje je građanin imao za privatne potrebe kao što su: iznosi rata kredita ili lizing naknade, kao i kupovina namirnica za domaćinstvo, plaćanje računa u restoranima, nabavka odeće, briga o deci, lično osiguranje, rekreacija, zabava i slični izdaci. Poreznici, naravno uz račun, priznaju i izdatke za domaćinstvo kao što su: zakup, komunalije, osiguranje, popravke i drugi troškovi nalik ovim. Kao trošak za lične potrebe računa se i onaj koji građanin ima za motorna vozila, plovne objekte, vazduhoplove, uključujući tu i otplate rata kredita ili lizinga za ove namene, kao i osiguranje ove imovine, njihovo održavanje i popravke.

Prilikom utvrđivanja osnovice za plaćanje posebnog poreza ne može se uzeti u obzir ni bilo koji trošak koji se odnosi na zdravstvene potrebe, kao što su zdravstvene usluge, lekovi, zdravstveno osiguranje i slično. U osnovicu, ukoliko postoje dokazi o plaćanju, ne može se obračunati ni plaćanje odmora, putovanja, plaćanje školarine ili alimentacije, davanje sredstava u humanitarne svrhe, donacije i slično.

Sve ovo može biti priznato, ali samo ukoliko o plaćanju postoji dokaz.

Kako se utvrđuje vrednost  imovine

Za nepokretnost koju je građanin stekao u periodu koji posmatraju poreznici, utvrdiće se vrednost u toku sticanja, a na bazi validnih isprava i dokaza o sticanju nepokretnosti. Izuzetno, poreznici će sami proceniti vrednost nekretnine kada je ona stečena u transakciji za povezanim licem ili je cena nepokretnosti nesrazmerna u odnosu na tržišne cene. Promene tržišnih prilika u toku kontrolisanog perioda, kao što je porast cena nepokretnosti, promena deviznog kursa i slično, neće biti od značaja za poreznike.

U vrednost koja može ući u osnovicu za obračun posebnog poreza ulaze i vrednosti uplaćenog novčanog ili nenovačnog uloga u društvo, kupljene akcije, vrednost upisanog i uplaćenog novčanog uloga u dinarima ili evrima na računu otvorenom kod poslovne banke. Poreznici mogu zatražiti podatke o ulozima građana i u drugim državama sa kojima Srbija ima ugovor kojim se to omogućava. Građaninu će biti obračunata i vrednost opreme za obavljanje samostalne delatnosti koja je nabavljena njegovim ličnim sredstvima. Tu su i vozila, plovni objekti ili vazduhoplovi čija se vrednost računa po osnovu faktura, mada u slučaju da postoji sumnja da je vrednost ove imovine viša, poreznici konsultuju podatke o tržišnim cenama. Poreznike tokom postupka interesuje i količina gotovine koju građanin koga kontrolišu poseduje. Za ovaj deo, poreznici traže pisanu izjavu.

Poreznici, pri tom, kontrolišu sva ulaganja i plaćanja koje je kontrolisani građananin imao u korist trećih lica.

Koji prihodi se prijavljuju

Onaj kod koga poreznici pokreću postupak kontrole treba da prijavi sve one dohotke koje je u toku godine zaradio i koji su oporezovani u skladu sa Zakonom o porezu na dohodak građana.

Iznos dohotka utvrđuje se na osnovu podataka iz poreske prijave za utvrđivanje godišnjeg poreza na dohodak građana. Izuzetno, kada građanin koji plaća prihod od samostalne delatnosti kao paušalac, iznos može biti umanjen za nužne troškove poslovanja.

Formula određivanja osnovice

U postupku kontrole, Jedinica Poreske uprave sačinjava zapisnik o izvršenoj​​ kontroli, na koji se shodno primenjuje zakon koji uređuje poreski postupak i poresku administraciju.

Po okončanju postupka kontrole, Jedinica Poreske uprave donosi rešenje o utvrđivanju posebnog poreza ako utvrdi postojanje imovine na koju se utvrđuje poseban porez.

Osnovica posebnog poreza utvrđuje se kao zbir revalorizovane vrednosti imovine za svaku kalendarsku godinu koja  je bila predmet kontrole. Na tu osnovicu utvrđuje se poseban porez za ceo period kontrole, po stopi od 75 odsto.