Padom testa samostalnosti privrednici plaćaju dodatni porez i doprinose

Postupak otvaranja preduzeća u Srbiji često je praćen nedoumicama budućih preduzetnika.

Jedan od razloga zašto je veliki broj preduzetnika koji se bave IT delatnošću prešao u drugi oblik poslovanja, odnosno u društvo sa ograničenom odgovornošću, je test samostalnosti.

Krajem 2019. godine izvršene su izmene i dopune Zakona o porezu na dohodak građana kojim je uvedeno devet kriterijuma po kojima budući preduzetnici treba da testiraju svoju samostalnost u odnosu na nalogodavca (klijenta), odnosno uveden je tzv. test samostalnosti.

Poreski savetnici objašnjavaju da je suština uvođenja testa samostalnosti da budući preduzetnik prođe kroz svih devet kriterijuma i po svakom kriterijumu odredi da li je samostalan u odnosu na klijenta ili nije.

Ukoliko utvrdi da nije samostalan po pet ili više kriterijuma, onda lice praktično ne može da radi za klijenta kao preduzetnik, već saradnju može nastaviti kao fizičko lice ili kroz d.o.o, jer se na društvo sa ograničenom odgovornošću ne primenjuje test samostalnosti.

Test samostalnosti je uneo veliku pravnu nesigurnost za preduzetnike iz razloga što budući preduzetnik,  ličnom procenom, može utvrditi da je samostalan i poslovanje sa klijentom nastavi kao u formi preduzetnika.

Međutim, u slučaju poreske kontrole testa samostalnosti može se desiti da Poreska uprava utvrdi da preduzetnik ipak nije samostalan u odnosu na klijenta.

U slučaju pada testa samostalnosti lice je dužno da plati porez na drugi prihod u visini od 20 odsto, kao i pripadajući PIO doprinos u visini od 25,5 procenata, bez ikakvih normiranih troškova.

Pod pretpostavkom da lice radi za stranog klijenta, rizik od pada testa samostalnosti preduzetnika može da košta dodatnih 45,5 odsto na svaki ostvareni priliv od klijenta, iako uredno plaća sve poreze i doprinose.

Poreska uprava je početkom 2020. godine objavila i Uputstvo za primenu testa samostalnosti kako bi se kriterijumi jasnije definisali i kako bi preduzetnici imali smernice prilikom samoprocene samostalnosti u odnosu na klijenta. Međutim, uputstvo je uvelo još veću zabunu kod preduzetnika i izazvalo dodatnu nesigurnost jer, čitajući isto, pojedine kriterijume izgleda da je nemoguće proći.

Test samostalnosti uneo je velike promene u IT delatnost. Prema podacima Digitalne zajednice pad registrovanih programera preduzetnika smanjen je za 86 odsto u 2020. godini.

Zaključak na koji nas navode ovi podaci je da predstavnici IT industrije koji su poslovali kao preduzetnici većinski nisu hteli da rizikuju sa testom samostalnosti, te su zamrznuli preduzetničke agencije, i promenili oblik angažovanja.