Godišnji prihodi reciklera veći od 60 milijardi dinara

Ekološka svest u Srbiji još nije dovoljno razvijena. Postoji i neusklađenost u privrednom razvoju, a naročito nagla i nekontrolisana urbanizacija koja se danas odvija ima negativne posledice na kvalitet životne sredine.

Delatnost ponovne upotrebe razvrstanih materijala obuhvata kompleksan i sve značajniji segment u okviru savremene ekonomije, posebno u kontekstu razvoja cirkularnih modela poslovanja. Njena suština jeste u preusmeravanju toka materijala iz otpada ka ponovnoj upotrebi, čime se zatvara krug potrošnje i minimizira potreba za eksploatacijom prirodnih resursa.

U praksi se ova delatnost zasniva na tome da se prethodno upotrebljeni materijali, koji su pravilno razvrstani, sakupe, obrade i zatim ponovo uvedu u proizvodne ili potrošačke tokove. Tako umesto da završe na deponijama papir, plastika, metali, staklo, tekstil ili elektronski otpad dobijaju novu funkciju i produženi životni vek.

Proces započinje organizovanim prikupljanjem materijala iz domaćinstava, preduzeća ili sa specijalizovanih punktova. Prikupljeni otpad se zatim transportuje do postrojenja gde se razvrstava, najpre mehanički, a potom i ručno, kako bi se dobile homogene frakcije. U narednoj fazi razvrstani materijali se podvrgavaju postupcima obrade koji su različiti u zavisnosti od vrste sirovine. Krajnji proizvod je sirovina koja se po kvalitetu može meriti sa novom, ali čija proizvodnja znatno manje opterećuje životnu sredinu.

U Srbiji je ova delatnost pravno regulisana u okviru Zakona o upravljanju otpadom, Zakona o zaštiti životne sredine, kao i brojnih pravilnika koji propisuju klasifikaciju otpada, način razvrstavanja i vođenje evidencija. Svake godine ministarstvo za zaštitu životne sredine povećava podsticaje za reciklere.

Takođe, prema rečima stručnjaka, naša zemlja raspolaže ogromnim potencijalom obnovljive energije iz organskog otpada. Prošle godine prerađeno je tek 200.000 tona otpada, a moglo bi i 15 puta više.

Pored očiglednog ekološkog značaja, delatnost ponovne upotrebe razvrstanih materijala ima i ekonomsku dimenziju. Sekundarne sirovine su često jeftinije i dostupnije od primarnih, a njihova upotreba u industriji može znatno smanjiti proizvodne troškove, posebno u sektorima poput građevinarstva, tekstilne i prehrambene industrije.

Ponovna upotreba razvrstanih materijala direktno smanjuje količinu otpada koji završava na deponijama, čime se produžava njihov vek i smanjuje rizik od zagađenja zemljišta i podzemnih voda. Istovremeno, emisije štetnih gasova koje prate vađenje i preradu primarnih sirovina značajno se umanjuju kada se koriste sekundarne.

Na primer, reciklaža metala štedi i do 95 odsto energije u poređenju sa primarnom proizvodnjom. Slično, reciklažom papira ne samo da se štedi električna energija i voda, već se čuvaju i šumski resursi, što doprinosi očuvanju biodiverziteta i borbi protiv klimatskih promena.

Jedan od ključnih problema je nedovoljno razvijena svest građana i privrede o važnosti razdvajanja otpada. U mnogim sredinama, posebno u manjim opštinama, još uvek ne postoje sistemska rešenja za selektivno prikupljanje otpada, a infrastruktura je nerazvijena ili zastarela. Istovremeno, zakonodavni okvir, iako postoji, često se ne sprovodi dosledno, što dovodi do toga da siva zona i nelegalni tokovi otpada ugrožavaju tržište formalnih operatera.

I pored tih ograničenja, perspektive delatnosti su izuzetno pozitivne. Usklađivanje sa evropskim propisima, posebno u okviru procesa pristupanja EU, nameće obavezu modernizacije sistema upravljanja otpadom i većeg učešća sekundarnih sirovina u ukupnoj potrošnji. Ova delatnost otvara prostor za razvoj preduzetništva, kao i za otvaranje novih radnih mesta – od fizičkog prikupljanja i sortiranja, do upravljanja postrojenjima i izvoza sirovina.

Najuspešnija preduzeća u delatnosti ponovne upotrebe razvrstanih materijala u 2024. godini
Ime preduzeća	Ukupni prihodi	Dobit
E-RECIKLAŽA 2010 D.O.O NIŠ	2.044.857.000	293.531.000
DOO ZA TRGOVINU „BOŽIĆ I SINOVI“	865.738.000	170.100.000
KAPPA STAR RECYCLING DOO	3.496.316.000	158.010.000
ENERGREEN MTB DOO	226.033.000	129.941.000
DRUŠTVO ZA PROIZVODNJU, PROMET I POSLOVNE USLUGE ĐAKOVIĆ DOO NOVI SAD	1.756.141.000	89.380.000
JUGO-IMPEX DOO NIŠ	3.387.599.000	88.328.000
IVLAJN d.o.o. Vladimirci	351.850.000	64.740.000
METAL-EKO SISTEM DOO JAGODINA	2.580.111.000	64.635.000
DOO BRAĆA ILIĆ ZA RECIKLAŽU METALNIH I NEMETALNIH OTPADAKA I OSTATAKA BAČKA PALANKA	1.831.510.000	62.783.000
DS Smith Inos Papir Servis doo	748.527.000	52.486.000
„EKO-METAL“ DOO ZA PROIZVODNJU,TRGOVINU I USLUGE,VRDNIK	211.753.000	52.108.000
HARSCO METALS DOO SMEDEREVO	626.200.000	42.286.000
Ozon Recycling DOO	58.511.000	41.499.000
METAL-FORMA KOS DOO PANČEVO	479.020.000	41.093.000
GULI-GULI DOO SEVOJNO	922.201.000	40.474.000
INOS – BALKAN DOO VALJEVO	3.625.958.000	37.732.000
KIMEX-RECIKLAŽA DOO NOVI SAD	335.242.000	37.174.000
CENEX DOO BEOGRAD	335.414.000	36.247.000
JUNGIĆ RECYCLING DOO	2.169.947.000	35.668.000
DRUŠTVO SA OGRANIČENOM ODGOVORNOŠĆU JUGOPAN EXPORT-IMPORT ZA TRGOVINU NA VELIKO I MALO, NOVI SAD	775.526.000	35.309.000
*svi podaci su za 2024. godinu, u dinarima

Podaci bonitetne kuće CompanyWall pokazuju da se 706 preduzeća u Srbiji bavilo ponovnom upotrebom razvrstanih materijala u 2024. godini. Prihodi svih registrovanih firmi uvećani su sa 46,6 milijardi dinara u 2023. na 60 milijardi dinara u prošloj godini. Velike prihode pratila je znatna dobit od 1,6 milijardi dinara u 2024. godini.

Na prvom mestu liste najuspešnijih firmi prema dobiti nalazi se E-Reciklaža 2010 iz Niša koja je u 2024. godini ostvarila dobit od 293.531.000 dinara.

“Osnovna delatnost je sakupljanje, transport, skladištenje i tretman električnog i elektronskog otpada. E-Reciklaža ima dugogodišnje iskustvo u upravljanju otpadom na globalnom nivou, u pogledu odlaganja/ tretmana/ponovnog iskorišćenja EE otpada”, navodi se na sajtu preduzeća.

Ova firma godišnje reciklira oko 15.000 tona svih kategorija električnog i elektronskog otpada.

Na drugom mestu liste našlo se pančevačko preduzeće Božić i sinovi. Ova firma se bavi reciklažom EE otpada i fluorescentnih cevi i sijalica, sa kapacitetom postrojenja tretmana od 26.000 tona godišnje. Poslovni rezultat od 170.100.000 dinara u 2024. godini svrstao je ovo srednje preduzeće među najveće dobitaše koji posluju u okviru delatnosti ponovne upotrebe razvrstanih materijala.

Na trećem mestu liste nalazi se firma iz Umke Kappastar Recycling koja je 2024. godine ostvarila dobit od 158.010.000 dinara.

“Sa više od 500 zaposlenih, raspoređenih u 11 otkupnih centara u Srbiji i devet u zemljama regiona, na godišnjem nivou sakupimo i prevezemo preko 240.000 tona otpadnog papira, folije, PET-a, stakla i ostalog ambalažnog otpada. Sve količine prikupljenog starog papira se prerade u fabrikama za proizvodnju kartona i hartije u Srbiji, dok se ostale sirovine recikliraju kod domaćih i stranih reciklera, u skladu sa važećim zakonima Republike Srbije i Evropske unije”, navode iz ove kompanije na svom sajtu.