Kapaciteti banja nedovoljno iskorišćeni, potrebno strateško planiranje i modernizacija objekata

Penzioneri u Srbiji čija primanja ne prelaze prosečne penzije imaće i ove godine pravo na besplatnu rehabilitaciju. O trošku države u 2024. godini u banjama je boravilo 22.089 penzionera, dok se na oglas Republičkog fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje prijavilo gotovo 60.000 kandidata. Upravo ovo je i glavni problem sa kojim se suočavaju penzioneri. Mnogi od njih godinama konkurišu, ali nikada ne dođu na red, pa zbog toga i odustaju, a često je i nejasno po kom sistemu se vrši bodovanje.

Na neiskorišćenost kapaciteta specijalnih bolnica za rehabilitaciju u Srbiji nedavno je u svom izveštaju ukazala i Državna revizorska institucija (DRI).

Prema oceni DRI, ugovoreni kapaciteti rehabilitacionih centara sa Republičkim fondom za zdravstveno osiguranje nisu se dovoljno koristili, na šta su, pored ostalog, uticale odluke lekarskih komisija o upućivanju pacijenata u konkretnu specijalnu bolnicu i loše stanje objekata pojedinih centara.

Nedovoljno korišćenje kapaciteta, uz način finansiranja koji nije prilagođen specifičnostima RH centara, dovodi do problema u likvidnosti, redovnom finansiranju plata zaposlenih i izmirenju obaveza prema dobavljačima.

Takođe, DRI smatra da komercijalni kapaciteti RH centara nisu adekvatno iskorišćeni jer nedostaje strateški pristup planiranju ovih aktivnosti, obučen kadar u oblasti marketinga, rekonstrukcija i modernizacija objekata i prepoznavanje značaja turističke ponude specijalnih bolnica za razvoj turizma.

“Ministarstvo zdravlja je u cilju obezbeđenja kontinuiteta zdravstvene zaštite prioritetno odgovaralo na zahteve RH centara za nabavku opreme, dok su ograničavajući faktori za veći obim investicionog održavanja objekata nerešeni imovinsko-pravni odnosi i odsustvo strateškog pristupa razvoju usluga produžene rehabilitacije”, ocenjuje u svom izveštaju DRI.

Prema podacima Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje o fakturisanim uslugama RH centara za usluge produžene rehabilitacije i ambulantno-polikliničke usluge, broj osiguranika kojima su u RH centrima pružene ove usluge je 86.041 u 2022. godini, a 120.635 osiguranika u 2023. godini, što predstavlja rast od 40 odsto.

Pored usluga produžene rehabilitacije osiguranim licima, ovi RH centri mogu pružati i usluge u oblasti turizma komercijalnim korisnicima.

Lekarska komisija određuje zdravstvenu ustanovu za rehabilitaciju

Državna revizorska institucija u svom izveštaju ističe da je dostupnost rehabilitacije osnovno ljudsko pravo podržano od Ujedinjenih Nacija.

“Krajnji cilj rehabilitacije je da osposobi ljude sa onesposobljenošću da vode svoj život kako bi oni želeli, uz uvažavanje ograničenja koja su posledica bolesti ili povrede, kao i njihovog ličnog stava. Osiguranicima Republičkog fonda omogućene su usluge produžene rehabilitacije u 19 RH centara”, navode iz DRI.

Prema njihovom mišljenju, ugovoreni kapaciteti RH centara za pružanje usluga produžene rehabilitacije osiguranim licima neujednačeno su se koristili tokom 2022. i 2023. godine, na šta su, pored pandemije korona virusa, uticale odluke lekarskih komisija o upućivanju pacijenata u konkretnu specijalnu bolnicu i zdravstveno stanje pacijenta.

“Lekarska komisija filijale određuje zdravstvenu ustanovu za rehabilitaciju u koju se vrši upućivanje osiguranika, prema Listi indikacija. Uredbom o Planu mreže zdravstvenih ustanova utvrđen je maksimalan broj postelja za sprovođenje produžene rehabilitacije, koji se množenjem sa 365 (broj dana u godini) izražava preko ugovorenog broja bolničkih dana za svaki RH centar”, navodi se u izveštaju.

Pored toga, lekarska komisija određuje i dužinu trajanja produžene rehabilitacije, potrebu pratioca (u putu ili za vreme produžene rehabilitacije), vrstu prevoza do zdravstvene ustanove za rehabilitaciju i rok u kome se produžena rehabilitacija mora sprovesti prema Listi indikacija, odnosno rezervisani datum prijema na produženu rehabilitaciju.

Kako stoji u objašnjenju DRI, rehabilitacioni centri u najvećem broju slučajeva ne mogu da utiču na korišćenje kapaciteta koji se ugovaraju sa Republičkim fondom jer na to utiče odluka lekarske komisije, mogućnost osiguranog lica da dođe u predviđeno vreme na stacionarnu produženu rehabilitaciju, stanja u kome se pacijenti nalaze, ali i stanja objekata u kojima se pružaju usluge rehabilitacije.

“U slučaju nedovoljnog korišćenja kapaciteta postoji rizik smanjenja ugovorene naknade, što može dovesti do potencijalnih problema u likvidnosti, finansiranju plata zaposlenih i obaveza prema dobavljačima”, ocenjeno je u izveštaju.

Rehabilitacioni centri nisu dostavljali podatke o raspoloživim kapacitetima

Republički fond vodi evidenciju ugovorenih kapaciteta za sprovođenje produžene rehabilitacije osiguranih lica kojima raspolažu RH centri u elektronskoj formi, sa spiskom zdravstvenih ustanova za rehabilitaciju.

Centri su u obavezi da svakodnevno dostavljaju Republičkom fondu potrebne podatke u elektronskoj formi koji se unose u Centralni buking.

U 2022. i 2023. godini RH centri nisu unosili na dnevnom/mesečnom nivou podatke o stanju raspoloživih kapaciteta, a prema njihovim izjavama Centralni buking nije bio funkcionalan, niti su lekarske komisije elektronskim putem vršile rezervaciju mesta.

“Republički fond je u toku 2024. godine izradio unapređenu verziju elektronske evidencije o raspoloživim kapacitetima u zdravstvenim ustanovama za produženu rehabilitaciju. Svi RH centri su počeli sa unosom podataka i zakazivanjem osiguranika”, navodi se u izveštaju DRI.

Ukoliko lekarske komisije nemaju ažurne i potpune podatke o raspoloživim kapacitetima RH centara, postoji rizik da će doći do odlaganja pružanja usluge produžene rehabilitacije.

Način finansiranja usluga produžene rehabilitacije nije prilagođen

Jedinstveni način finansiranja usluga stacionarne produžene rehabilitacije, putem realizovanog broja i cene bolničkih dana, nije prilagođen specifičnostima i različitim situacijama u kojima se nalaze pojedini rehabilitacioni centri.

“Način ugovaranja naknade za stacionarnu produženu rehabilitaciju i njenog fakturisanja preko realizovanog broja bolničkih dana predstavlja neizvesnost za većinu RH centara koji nemaju naknadu za bolničko lečenje, jer finansiranje plata i obaveza prema dobavljačima zavisi od iskorišćenosti ugovorenih kapaciteta sa Republičkim fondom. Pritom, broj i struktura kadra i ostalih kapaciteta RH centara angažovani su u skladu sa normativima utvrđenim Pravilnikom o bližim uslovima za obavljanje zdravstvene delatnosti u zdravstvenim ustanovama i drugim oblicima zdravstvene službe, i to za maksimalni kapacitet utvrđen Uredbom o planu mreže”, navodi DRI.