Nova pravila za greške prilikom obračuna PDV-a

Skupština Srbije usvojila je najnovije izmene Zakona o porezu na dodatu vrednost koje se odnose na interne račune, rokove za obračun poreza i pravila za smanjenje ili povećanje osnovice PDV-a. Većina odredbi biće aktivna od aprila 2026. godine, dok će nekoliko stupiti na snagu početkom 2027. godine.

Prva grupa izmena koja se odnosi na član 10 Zakona o PDV-u, stupa na snagu od 12. decembra. U definiciji računa sada se pominje i interni račun, što predstavlja važnu tehničku novinu. Takođe, uvedena je nova kategorija poreskih dužnika – obveznik PDV-a koji prima investiciono zlato od drugog obveznika, što znači da se promet investicionog zlata dodatno reguliše.

U članu 14 dodata je odredba koja uređuje slučaj kada se za promet dobara izdaju periodični računi. Promet će se smatrati izvršenim poslednjeg dana perioda na koji se račun odnosi.

Takođe, izmenama se propisuje rasterećenje za obveznike koji pogreše u prijavi za PDV. Ako u tekućoj poreskoj prijavi isprave manje obračunati PDV ili više iskazan prethodni porez iz prethodnih perioda, smatra se da su grešku otklonili bez obaveze podnošenja izmenjene poreske prijave.

Uvodi se i izuzetak – ovakva ispravka se ne tretira kao nova poreska prijava, pa ograničenje koje bi sprečilo ponovno podnošenje prijave ne važi.

Promene propisa u vezi sa osnovicom

Znatan broj izmena donet je i u članu 21, koji se bavi osnovicom za PDV. Proširena je definicija poreskog dužnika, pa se ubuduće kao obveznik navodi svaki primalac dobara i usluga koji po zakonu preuzima obavezu plaćanja PDV-a.

Uvedena je i nova obaveza izdavanja dokumenta o sniženju osnovice – bilo zbog vraćanja dobara ili korekcije naknade. Izmene prate i čitav niz tehničkih prilagođavanja, uključujući preuređivanje stavova, redefinisanje rokova i jasnije propisivanje načina na koji se vrši smanjenje PDV-a za određeni poreski period.

Takođe, jedna od izmena je da se smanjenje PDV-a može obračunati za određeni poreski period samo ako su svi uslovi ispunjeni do dana koji prethodi podnošenju poreske prijave, ali najkasnije do 10. u mesecu nakon završetka tog perioda.

Član 28 dobija nova pravila u vezi s pravom na odbitak prethodnog poreza. Obveznik sada može da ostvari pravo i na osnovu internog računa, pod uslovom da je on sastavljen najkasnije do dana koji prethodi podnošenju prijave.

Dalje izmene, sadržane u članu 31, posebno uređuju postupanje u slučaju kada se osnovica za promet dobara i usluga smanjuje ili povećava. Obveznik PDV-a mora da izvrši ispravku odbitka prethodnog poreza na osnovu dokumenta kojim se menja osnovica. Ako se osnovica smanji ispravka mora da se izvrši, dok je u slučaju povećanja to pravo, ali ne i obaveza. Propisuje se da ispravku mora da izvrši i primalac dobara ili usluga kada je on poreski dužnik po zakonu.

Po prvi put se predviđa da se ispravka odbitka vrši i kada se storniraju dokumenti koji utiču na obračun, uključujući račune, interne i avansne. Novi propisi omogućavaju obvezniku koji je izvršio ispravku da o tome obavesti prethodnog učesnika u prometu, ali to nije obavezno. Ako prethodni porez nije korišćen, može se poslati obaveštenje da obračunati PDV nije iskorišćen kao prethodni porez.

Izmene takođe uvode mogućnost da se ispravke rade i na osnovu overenog sudskog poravnanja, što ranije nije bilo posebno naglašeno. Kao i u drugim delovima zakona, i ovde su rokovi precizno definisani – obveznik mora da poseduje dokument o smanjenju ili mora biti izvršeno storniranje najkasnije do 10. dana meseca nakon poreskog perioda.

U članu 42 zakonodavac uvodi ograničenje koje zaključuje jedno od najvažnijih pitanja u praksi – period za koji se može izdati periodični račun. Od sada taj period ne sme biti duži od godinu dana.

Jedna od suštinskih novina je i obaveza primalaca dobara i usluga koji su poreski dužnici da sačine interni račun ne samo za promet dobara i usluga, već i za sva povećanja i smanjenja osnovice, kao i za avanse. Uvodi se i obaveza da korisnici sistema elektronskih faktura ovaj interni račun sačinjavaju isključivo u okviru elektronskog sistema.

Do izmena je došlo i u delu koji se tiče obaveze plaćanja PDV-a. Propisom se naglašava da svako ko izda račun sa iskazanim PDV-om, bez obzira na status obveznika, mora taj PDV da plati. U slučajevima kada se račun naknadno stornira – do 10. dana u mesecu koji sledi poreskom periodu – omogućeno je smanjenje osnovice i PDV-a, ali samo pod uslovom da je u tom roku izdat novi račun ili da obveznik poseduje odgovarajuće obaveštenje primaoca računa da PDV nije korišćen kao prethodni porez.

Slična pravila preneta su i na interne račune. Ukoliko je interni račun sa PDV-om storniran u istom kontrolnom roku, obaveznik može da umanji i osnovicu i obračunati porez, uz uslov da je sačinjen novi interni račun i izvršena korekcija prethodnog poreza.