Očekivani radni vek u Srbiji 34,8 godina, penzija se u proseku prima do 78.

„Ko zna da li ćemo dočekati penziju“, rečenica je koja se često može čuti u razgovoru, aludirajući na to da se radni vek iz godine u godinu produžava.

Međutim, podaci Eurostata govore da je očekivani radni vek u Srbiji kraći od proseka Evropske unije. Naime, prosečno trajanje radnog veka u EU je 36,9 godina – u nekim zemljama i duži od 40 godina – dok je u Srbiji to 34,8 godina.

“U Srbiji je očekivani radni vek u stalnom porastu tokom poslednje decenije. Tako je 2014. bio 3,5 godina kraći”, navodi se u najnovijem izveštaju evropskog statističkog zavoda.

Pravo na starosnu penziju u Srbiji u tekućoj godini mogu ostvariti osiguranici koji su ispunili sledeće uslove: 65 godina života i najmanje 15 godina staža osiguranja ili 45 godina staža osiguranja bez obzira na godine života kada su u pitanju muškarci, odnosno 63 godine i osam meseci života i najmanje 15 godina staža osiguranja ili 45 godina staža osiguranja bez obzira na godine života, kada su u pitanju žene.

Navedena starosna granica se snižava osiguranicima koji su radili na poslovima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem, što im omogućava raniji odlazak u penziju.

Pravo na prevremenu starosnu penziju mogu ostvariti osiguranici koji u 2024. godini sledeće uslove: 40 godina staža osiguranja i najmanje 60 godina života (i za muškarce i za žene). Prevremena starosna penzija se trajno umanjuje za 0,34 odsto za svaki mesec koji nedostaje do navršenih 65 godina života (žene u 2024: do 63 godine i osam meseci), s tim da umanjenje ne može biti veće od 20,4 odsto.

Dužina radnog veka u EU

Najduži očekivani radni vek 2023. godine zabeležen je u Holandiji (43,7 godina), Švedskoj (43,1) i Danskoj (41,3), dok je najkraći u Rumuniji (32,2), Italiji (32,9) i Hrvatskoj (34 godine), navodi se u izveštaju Eurostata.

Trajanje radnog veka u Evropi razlikuje se i prema polu, baš kao i u Srbiji, i duži je u proseku za muškarce nego za žene.

“Za muškarce je očekivano trajanje radnog veka bilo u proseku 39 godina u EU, a najduže je zabeleženo u Holandiji (45,7 godina), Švedskoj (44,1), Danskoj i Irskoj (obe po 42,8 godina), a najkraće u Hrvatskoj (35,4), Bugarskoj i Rumuniji (35,6 godina).  Za žene je prosečno trajanje radnog veka u EU bilo 34,7 godina, a najduže je zabeleženo u Švedskoj (41,9 godina), zatim u Holandiji i Estoniji (obe 41,5 godina), a najkraće u Italiji (28,3), Rumuniji (28,5) i Grčkoj (30,6 godina)”, navodi se u ovom izveštaju.

Očekivano prosečno trajanje radnog veka u EU se od 2013. godine stalno povećavalo. Zatim je prvi put palo 2020, što je u direktnoj vezi sa sa zdravstvenom krizom koju je izazvao COVID-19 (sa 34,7 godina u 2013. na 35,9 godina u 2019, a zatim na 35,6 godina u 2020.).

Godine 2021. vratio se na nivo pre pandemije.

Koliko je penzionera u Srbiji?

“U aprilu ove godine Republički PIO fond isplatio je penzije za 1.653.330 penzionera, što je za oko dve hiljade korisnika više nego u decembru 2023. godine. U strukturi korisnika po vrsti penzije najviše je starosnih penzionera – 1.095.757, odnosno 66,3 odsto, zatim porodičnih – 326.263 ili 19,7 odsto, a 14 procenata, odnosno njih 231.310, prima invalidsku penziju. Iz redova nekadašnjih zaposlenih je 1.405.887 penzionera, 113.788 se bavilo samostalnom delatnošću, dok poljoprivrednih penzionera ima 133.655”, navodi se u poslednjem broju Glasnika osiguranika koji izdaje PIO fond.

Oni navode i da je prosečan staž svih korisnika starosne penzije u 2022. iznosio 32 godine u slučaju muškaraca, a 30 godina u slučaju žena.

“Sa prosečno najviše godina staža – 33, te godine su odlazili u penziju muškarci iz redova zaposlenih, dok je prosečna dužina staža za žene iz ove kategorije 31 godina. Samostalci u starosnu penziju odlaze u proseku sa 31 godinom staža, žene sa 28 godina, dok najkraći staž imaju poljoprivrednici: muškarci 22, a žene 19 godina”, navedeno je u ovoj publikaciji.

Prosečan broj godina korišćenja starosne penzije korisnika kojima je prestalo pravo zbog smrti u 2022. bio je u slučaju muškaraca 17, a u slučaju žena 21 godina, odnosno do 78 godina života bez obzira na pol.

Prosečan iznos penzije u junu 2024. godine iznosio je 45.719 dinara.