Za prodaju nezakonito posečenog drveta kazne i do tri miliona dinara

Javna rasprava o Nacrtu zakona o stavljanju na tržište drveta i drvnih proizvoda počela je 16. juna i trajaće do 5. jula. Ključna novina predviđena ovim zakonom jeste zabrana stavljanja na tržište nezakonito posečenog drveta ili proizvoda dobijenih od takvog drveta sa ciljem zaštite šuma i suzbijanja nelegalne seče.

Zakon propisuje i obavezu za trgovce da vode evidenciju o svojim dobavljačima i kupcima, čime se omogućava sledljivost porekla drveta i drvnih proizvoda.

Novim zakonskim rešenjima za subjekte koji stavljaju na tržište drvo, odnosno drvne proizvode, predlaže se uvođenje obaveze takozvanog sistema dužne pažnje radi sprečavanja bespravne seče i stavljanja takvog proizvoda u promet.

To podrazumeva obavezu subjekta da prikuplja podatke o drvetu i drvnim proizvodima koje stavlja na tržište, vrši procenu rizika od stavljanja na tržište nezakonito posečenog drveta i drvnih proizvoda dobijenih od takvog drveta i preduzima mere na ublažavanju identifikovanog rizika.

“Navedeni podaci se odnose na trgovački naziv i vrstu proizvoda, naziv vrste drveta, državu seče drveta ili regiona unutar države u kojoj je izvršena seča, koncesiju za seču drveta, količinu drveta i drvnih proizvoda, naziv i adresu dobavljača, naziv i adresu trgovca kojem su isporučeni drvo i drvni proizvodi, dokumente, odnosno druge podatke kojima se dokazuje da su drvo i drvni proizvodi proizvedeni u skladu sa propisima u državi seče drveta”, precizira se u analizi efekata nacrta ovog zakona.

Takođe, subjekt će biti dužan da održava i redovno ocenjuje sistem dužne pažnje koji koristi, da pet godina vodi odgovarajuće evidencije kojima dokumentuje primenjene postupke za smanjenje rizika i stavi ih na raspolaganje nadležnom organu za proveru.

“Uvodi se obaveza trgovcima da u svim delovima lanca snabdevanja moraju biti u stanju da identifikuju subjekte ili trgovce koji su ih snabdeli drvetom i drvnim proizvodima, i trgovce koje su oni snabdeli drvetom i drvnim proizvodima, kada je to moguće. Takođe, trgovci su dužni da čuvaju navedene informacije najmanje pet godina i da ih na zahtev pruže nadležnim organima. Uvodi se obaveza Ministarstvu da proverava da li subjekti i trgovci ispunjavaju zahteve propisane ovim zakonom”, navodi se u dokumentu.

U cilju efikasne kontrole primene zakona pratiće se podaci o količinama drveta i drvnih proizvoda koji se stavljaju na tržište iz domaće proizvodnje, kao i iz uvoza, ispravnost tog drveta u smislu propisa, podaci o iznosu naknade za korišćenje drveta uplaćene u budžet, zatim podaci o subjektima koji uvoze ili stavljaju drvo u promet, kako bi se formirala baza podataka na osnovu koje će se planirati kontrole.

Podacima o količinama uvezenog drveta i drvnih proizvoda obuhvaćenih Zakonom raspolaže Ministarstvo finansija – Uprava carina u okviru nadležnosti tog organa, a ministarstvo nadležno za poslove šumarstva preuzimaće deo podataka koji je neophodan radi praćenja primene ovog zakona.

Kazne od 50.000 do tri miliona dinara

Kada je reč o kaznenim odredbama predviđenim nacrtom ovog zakona, novčanom kaznom od 300.000 do tri miliona dinara kazniće se za privredni prestup pravno lice ako stavlja na tržište drvo ili proizvode dobijene od drveta koje je u smislu ovog zakona nezakonito posečeno.

Za isti prestup, kazna za odgovorno lice u pravnom licu kreće se od 100.000 do 200.000 dinara.

“Za privredni prestup iz stava 1. ovog člana može se uz novčanu kaznu izreći i zaštitna mera oduzimanja predmeta koji su upotrebljeni ili namenjeni za izvršenje privrednog prestupa, odnosno koji su nastali izvršenjem privrednog prestupa, kao i zabrana stavljanja na tržište drveta ili proizvoda od drveta”, navodi se u Nacrtu zakona o stavljanju na tržište drveta i drvnih proizvoda.

Novčanom kaznom od 100.000 do 2.000.000 dinara kazniće se za prekršaj pravno lice ako ne uspostavi, odnosno ne primenjuje sistem dužne pažnje kada stavlja drvo i drvne proizvode na tržište, na način propisan ovim zakonom.

Isti novčani iznos kazne sledi ukoliko pravno lice ne održava, odnosno redovno ne procenjuje sistem dužne pažnje koji koristi, nema podatke o drvetu i drvnim proizvodima koje stavlja na tržište, ne čuva podatke, odnosno ne stavlja ih na uvid nadležnom organu, ne vrši procenu rizika prilikom stavljanja u promet drveta i drvnih proizvoda, ne vodi evidenciju o podacima i ne čuva podatke o svim delovima lanca snadbevanja drvetom i drvnim proizvodima..

Za iste prekršaje predviđena novčana kazna za preduzetnike kreće se od 50.000 do 500.000 dinara.

Više šuma u privatnom nego u državnom vlasništvu

Prema poslednjoj nacionalnoj inventuri šuma, koja je sprovedena u periodu od 2020. do 2023. godine, pod šumama u Srbiji bilo je ukupno 2.854.956 hektara, od čega se 42 odsto površina nalazilo u državnoj svojini, a 58 odsto u privatnoj.

Kao jedan od razloga ovakve vlasničke strukture u dokumentu Ministarstva poljoprivrede navodi se i završavanje procesa restitucije, kao i migracije stanovništva iz ruralnih krajeva i napuštanje ekstenzivne poljoprivrede.

Parametri koji se prate od stupanja na snagu Zakona o izmenama i dopunama Zakona o šumama iz 2015. godine su količina drveta koja je nezakonito posečena ili stavljena u promet, a koju su oduzeli šumarski inspektori, broj podnetih prekršajnih, krivičnih i prijava za privredne prestupe, kao i iznos sredstava uplaćenih u budžet Republike Srbije po osnovu naknade za korišćenje posečenog drveta, koja indirektno ukazuje na povećanu količinu zakonito posečenog drveta u Republici Srbiji od 2015. godine do danas.

Tako je u 2024. godini obavljeno 2.520 inspekcijskih nadzora, a šumski inspektori zaplenili su 4.907 kubnih metara drva. Podnete su ukupno 882 prijave za prekršaje, privredne prestupe i krivične prijave, a kroz iznos naknade za korišćenje drveta u budžet se slilo 381.714.503 dinara.