(FOTO/VIDEO) TURISTIČKE LEPOTE SRBIJE Tvrđave, svedoci burne istorije i srednjevekovnog viteštva

Na teritoriji današnje Srbije nalaze se ostaci desetina tvrđava podizanih na strateški važnim mestima, kraj reka, trgovačkih puteva i pored granica nekadašnjih carstava.

Građene radi zaštite gradova, imanja ili manastira, tvrđave su predstavljale važan deo vojnih strategija srednjevekovnih vladara. Neke od njih imale su isključivo vojnu svrhu, pa se u njima mogu videti nekadašnji vojni logori, arsenali i kasarne.

Unutar drugih, razvijali su se pravi mali gradovi, u kojima su se nalazile kuće, škole i dućani, kao i crkve i džamije.

Jedna od najstarijih tvrđava u Srbiji je Stari Ras. Upisana je na Listu svetske baštine Uneska, zajedno s okolnim manastirima Sopoćani i Đurđevi stupovi, kao i Crkvom Sv. apostola Petra i Pavla (Petrova crkva).

Tvrđave u Srbiji danas pričaju priču o turbulentnoj istoriji ovih predela i vraćaju posetioce u doba srednjevekovnih vladara, vitezova i velikih bitaka.

Neke od njih dobile su nov život, energiju i namenu, pa se tamo održavaju kulturne i umetničke manifestacije. Zidovi pojedinih srednjevekovnih utvrđenja sada čuvaju parkove, galerije pa čak i muzeje.

Trodelna tvrđava Ras

Bila je centar srpske države. Ostaci srpskog srednjovekovog grada Rasa decenijama su enigma i intrigiraju sve srpske arheologe i istoričare.

Zahvaljujući njihovim istraživanjima znamo da tvrđava Ras u svom kompleksu ima tri arheološka lokaliteta.

To su utvrđenje na Gradini, pećina sa manastirom Svetog Arhanđela i naselje Pazarište (Trgovište) sa građevinama koje su urbanizovane.

Ras je u ruševinama očuvan kao najstarija vojna građevina i kao sedište prvih srpskih vladara. Baš ovde gde je nastao stari Ras, Srbija je dobila prvu državu i prvog srpskog vladara.

Ušuškana u podnožju Kopaonika, tvrđava ima oblik nepravilnog četvorougla. Dugačka je 180 metara i široka od 20 do 60 metara.

Uži deo tvrđave je napristupačniji i tu se nalazi glavna kula, sa kapijom, dok je glavna, zapadna kapija oivičena sa dve kule.

Bačka tvrđava

Ovo srednjovekovekovno utvrđenje nalazi se u blizini vojvođanskog grada Bača. Podignuto je između 1338. i 1342. godine, u vreme ugarskog kralja Karlo Roberta (Károly Róbert). Konačan oblik dobila je vek kasnije.

Prema kategorizaciji Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture, ovaj zamak proglašen je za dobro od izuzetnog nacionalnog značaja.

Petrovaradinska tvrđava

Na desnoj obali Dunava, na petrovaradinskoj steni, nalazi se poznata tvrđava, podignuta na mestu jedne ranije srednjovekovne građevine.

Ovaj zamak izgradila je Austrija, a podizanje tvrđave je trajalo od 1692. do 1780. godine, zbog neprestane opasnosti od Osmanlija i blizine granice sa Osmanlijskim carstvom.

Prvo naselje je na ovom tlu postojalo oko 4500. godine pre naše ere, a prema nekim novijim saznanjima moguće da je postojalo još ranije.

Niška tvrđava

U samom centru današnjeg Niša, na desnoj obali Nišave, uzdižu se ostaci čuvene Niške tvrđave, na čijoj su teritoriji ljudi živeli i pre dva milenijuma.

Jedna je od najočuvanijih na Balkanu. Turska tvrđava na ovom mestu podignuta je za samo godinu dana, na ostacima antičkog i srednjovekovnog utvđenja.

Prvi pisani izvori o obnovi ove tvrđave potiču iz 1165. godine, kada je vizantijski istoričar Honijat napisao da je car Manojlo I Komnin i sam Niš okružio zidovima.

Beogradska tvrđava

Utvrđenje oko kojeg se razvijao i širio današnji Beograd, na ovom mestu je prvi put podignuto početkom prvog veka kao palisada.

U kasnijim vekovima su na ovom mestu podizani rimski kastrum, vizantijski kastel, srednjovekovna utvrđena prestonica Srpske despotovine i austrijsko, kasnije, osmanlijsko artiljerijsko utvrđenje.

Kalemegdan je najlepši i najveći beogradski park, a istovremeno i najznačajniji kulturno-istorijski kompleks, u kojem dominira Beogradska tvrđava iznad ušća Save u Dunav.

Naziv Kalemegdan odnosi se samo na prostorni plato oko tvrđave koji je osamdesetih godina 19. veka pretvoren u park. Plato je, dok je tvrđava bila glavno vojno uporište Beograda, služio da se neprijatelj osmotri i sačeka za borbu.

Zbog toga i njegovo ime potiče od turskih reči „kale“ – grad, odnosno, tvrđava i „megdan“ – polje. Turci su Kalemegdan nazivali i Fićir-bajir što znači „breg za razmišljanje“.

Preuređivanje u park otpočelo je, posle predaje tvrđave Srbima 1867. godine, po naređenju kneza Mihaila Obrenovića. Idejne skice za uređenje Kalemegdana napravio je prvi beogradski urbanista Emilijan Josimović.

Zelenilo je zasađeno između 1873. i 1875. godine, kada Beogradskom tvrđavom komanduje pukovnik Dragutin Žabarac, ađutant kneza Miloša Obrenovića u doba njegove druge vladavine.

Smederevska tvrđava

Kao upravno, vojno, privredno, kulturno i crkveno sedište srpske Despotovine, ovu tvrđavu podigao je Despot Đurađ Branković, sestrić despota Stefana Lazarevića.

Građena je od 1428. do 1439. godine. Svojim položajem na ušću reke Jezave u Dunav zauzima površinu od približno 11 hektara. Ima oblik nepravilnog trougla i sastoji se iz dva dela – Velikog grada i Malog grada.

Smederevska tvrđava je okružena sa svih strana vodom i kao takva se svrstava u vodeni tip utvrđenja.

Pirotska tvrđava

Utvrđenje kraj Nišave, na teritoriji današnjeg Pirota, podignuto je tokom vladavine kneza Lazara na ovom tlu, a danas je većim delom očuvano.

Veruje se da je pirotski grad podigao vojvoda Momčilo s južnih Rodopskih planina, zbog čega je utvrđenje nazvano Momčilovim gradom.

Golubačka tvrđava

Ovaj spomenik kulture od izuzetnog značaja nalazi se u Nacionalnom parku Đerdap, na desnoj obali Dunava, na samom ulazu u Đerdapsku klisuru.

Golubac se prvi put u pisanim izvorima pominje u ugarskim dokumentima iz prve polovine 14. veka, iako još uvek nije utvrđeno ko je postavio prve temelje. Ipak, zna se da je Gornji grad podigao jedan pravoslavni velikaš, o čemu svedoči kapelica četvrte kule.

Ramska tvrđava

Na 21. kilometru uzvodno od Velikog Gradišta, na brdu iznad samog Dunava, nalazi se tvrđava Ram. U 17. veku bila je to važna strategijska pozicija oko koje su se borile Ugarska i Vizantija.

Sama tvrđava podignuta je na ostacima antičkih i vizantijskih temelja, a sagradio je turski sultan Bajazit II. Danas vidljivi otvori za topove na kulama pokazuju da je Ram bio artiljerijsko utvrđenje na Dunavu.

Ima snažnu branič-kulu i još četiri manje koje ojačavaju zidine. Postoji više legendi o samom nazivu tvrđave koje se vezuju za osnivače Rima, braću Romula i Rema, ili utvrđenje „Ihram“.

Neposredno pored tvrđave nalaze se ostaci turskih karavan-stanica starih šest vekova. To je jedini sačuvan karavansaraj u Srbiji i može se reći da je prvi turistički objekat podignut na najvažnijem putu sa Balkana ka severu, prema Budimu i Beču.

Nedaleko od tvrđave nalaze se ostaci rimskog vojnog logora Lederata.

Tvrđava Maglič

Na izdanku planine Stolovi, tik iznad reke Ibar, 20 kilometara južno od Kraljeva, monumentalno stoji Maglič – istorijski i strateški važno utvrđenje koje je podignuto za vreme vladavine kralja Uroša u 13. veku.

Podseća na zamak iz bajke, jer se nalazi na samom vrhu brda, na nadmorskoj visini od oko 150 metara, dok Ibar oko njega pravi okuku i opasava ga sa tri strane.

Sa četvrte strane, duboki rov ga odvaja od planine Stolovi. Prema predanju, tvrđava je dobila naziv po gustoj magli koja se često spuštala na ceo predeo.

Nakon poslednje obnove, Ibarska magistrala u podnožju Magliča je proširena, pa je napravljen veći parking sa ugostiteljskim objektima i česmom.