Odredbe ugovora o radu van radnog odnosa

Prema Zakonu o porezu na dohodak građana, postoje četiri vrste ugovora koje ne podrazumevaju zasnivanje radnog odnosa:

Ugovor o privremenim i povremenim poslovima

 Ugovor o delu

 Ugovor o dopunskom radu

 Ugovor o stručnom osposobljavanju i usavršavanju

Ukoliko želite da u svom privrednom društvu , u okviru delatnosti kojom se bavite obučite mladu osobu, koja će možda po završetku obuke i zasnovati radni odnos, tada ćete sa njom najverovatnije želeti da potpišete ugovor o stručnom osposobljavanju, ili usavršavanju.

Prema Zakonu o radu, poslodavac je dužan da zaposlenom omogući obrazovanje, stručno osposobljavanje i usavršavanje kada to zahteva potreba procesa rada i uvođenje novog načina i organizacije rada.

„Zaposleni je dužan da se u toku rada obrazuje, stručno osposobljava i usavršava za rad. Troškovi obrazovanja, stručnog osposobljavanja i usavršavanja obezbeđuju se iz sredstava poslodavca i drugih izvora, u skladu sa zakonom i opštim aktom. U slučaju da zaposleni prekine obrazovanje, stručno osposobljavanje ili usavršavanje, dužan je da poslodavcu nadoknadi troškove, osim ako je to učinio iz opravdanih razloga“, objašnjava za Biznis.rs advokat Branislav Vještica.

Ugovor o stručnom osposobljavanju i usavršavanju je regulisan je članom 201. Zakona o radu (“Sl. glasnik RS” broj 24/2005, 61/2005, 54/2009, 32/2013 i 75/2014. Prema zakonu ugovor o stručnom osposobljavanju može da se zaključi, radi obavljanja pripravničkog staža, odnosno polaganja stručnog ispita, kad je to zakonom, odnosno pravilnikom predviđeno kao poseban uslov za samostalan rad u struci.

„Ugovor o stručnom usavršavanju može da se zaključi, radi stručnog usavršavanja i sticanja posebnih znanja i sposobnosti za rad u struci, odnosno obavljanja specijalizacije, za vreme utvrđeno programom usavršavanja, odnosno specijalizacije, u skladu sa posebnim propisom“, navodi Vještica.

Naš sagovornik naglašava da treba razlikovati Ugovor o stručnom usavršavanju od Ugovora o stručnom osposobljavanju.

Ugovor o stručnom osposobljavanju  može da se zaključi da bi osoba obavljala pripravnički staž, polagala stručni ispit. Dok ugovor o stručnom usavršavanju  može da se zaključi radi stručnog usavršavanja i sticanja posebnih znanja i sposobnosti za rad u struci. Tačnije, zbog obavljanja specijalizacije za vreme predviđeno programom usavršavanja.

„Kada je reč o naknadama za Ugovor o stručnom usavršavanju, prema zakonu, poslodavac može, ali nije dužan da angažovanom licu isplati naknadu. Licu koje radi po osnovu ugovora o stručnom osposobljavanju i usavršavanju i ne ostvaruje naknadu, za vreme tog radnog angažovanja obezbeđuju se prava iz zdravstvenog i penzijskog i invalidskog osiguranja u slučaju nastanka povrede na radu ili profesionalne bolesti “, naglašava Vještica.

U slučaju da se angažovanom ne isplaćuje naknada, neophodno je obračunati i isplatiti doprinose za PIO (četiri odsto na minimalnu osnovicu) i zdravstvo (10,3 odsto na minimalnu osnovicu).

Ukoliko se licu isplaćuje naknada, isplaćuju se isti doprinosi na minimalnu osnovicu (PIO četiri odsto i zdravstvo 10,3 odsto), a neophodno je obračunati i porez od 20 odsto na bruto prihode umanjene za 20 odsto normiranih troškova.

Kada je reč o dužini trajanja ugovora o stručnom usavršavanju u Zakonom nije predviđeno, već se dužina trajanja ovog ugovora određuje samim ugovorom, a obično traje do isteka pripravničkog staža ili do završetka obuke zbog koje je ugovor zaključen predviđen programom usavršavanja.

Ugovor o stručnom usavršavanju bi trebalo da sadrži: podatke o poslodavcu i angažovanoj osobi, osnov za prijem na rad (radi obavljanja pripravničkog staža i polaganja stručnog ispita, radi stručnog usavršavanja i sticanja posebnih znanja, radi specijalizacije), trajanje ugovora (datum stupanja na rad i datum prestanka rada), prava i obaveze ugovornih strana (visina novčane naknade ako je ugovorena, dužnost pridržavanja radne discipline i naloga neposrednog rukovodioca) i sl.