Preduzetnici na proveri poslovne samostalnosti

Kada ljudi u Srbiji krenu u samostalno poslovanje češće se odlučuju da uplove u preduzetničke vode, nego da osnuju d.o.o. Najčešći razlog je mogućnost da kao preduzetnik odnosno paušalac, ne vode knjige.

Prema podacima bonitetne kuće CompanyWall prošle godine je u Srbiji sa radom počelo mnogo više preduzetnika u odnosu na d.o.o.

Međutim, krajem 2019. godine izvršene su izmene i dopune Zakona o porezu na dohodak građana kojim je (u članu 85. tačka 17) uvedeno devet kriterijuma po kojima budući preduzetnici treba da testiraju svoju samostalnost u odnosu na nalogodavca (klijenta), odnosno uveden je tzv. test samostalnosti.

„Suština testiranja samostalnosti podrazumeva da budući preduzetnik prođe kroz ovih devet kriterijuma i po svakom kriterijumu odredi da li je samostalan u odnosu na klijenta ili nije. Ukoliko utvrdi da nije samostalan po pet ili više kriterijuma, onda lice praktično ne može da radi za klijenta kao preduzetnik, već saradnju može nastaviti kao fizičko lice ili kroz d.o.o (jer se na d.o.o ne primenjuje test samostalnosti)“, objašnjava za Biznis.rs poreski savetnik iz PSK Accounting agency, Gordana Aritonović.

Test samostalnosti je uneo veliku pravnu nesigurnost za preduzetnike iz razloga što budući preduzetnik,  ličnom procenom, može utvrditi da je samostalan i poslovanje sa klijentom nastaviti kao u formi preduzetnika.

Međutim, u slučaju poreske kontrole testa samostalnosti može se desiti da Poreska uprava utvrdi da preduzetnik ipak nije samostalan u odnosu na klijenta.

 „U tom slučaju (pada testa samostalnosti) lice je dužno da plati porez na drugi prihod u visini od 20 odsto, kao i pripadajući PIO doprinos u visini od 25,5 procenata, bez ikakvih normiranih troškova“, upozorava Aritonović.

Pod pretpostavkom da lice radi za stranog klijenta, rizik od pada testa samostalnosti preduzetnika može da košta dodatnih 45,5 odsto na svaki ostvareni priliv od klijenta, iako uredno plaća sve poreze i doprinose.

Vlasnici preduzetničkih radnji koji su prošli poresku kontrolu testa samostalnosti, za naš portal kažu da su im oko utvrđivanja da li ispunjavaju uslove samostalnosti u odnosu na klijente uglavnom pomagale knjigovođe, jer kriterijumi nisu dovoljno precizni.

„Velika pravna nesigurnost potiče upravo od širokog tumačenja i nejasno postavljenih devet kriterijuma testa samostalnosti. Poreska uprava je početkom 2020. godine objavila i Uputstvo za primenu testa samostalnosti kako bi se kriterijumi jasnije definisali i kako bi preduzetnici imali smernice prilikom samoprocene samostalnosti u odnosu na klijenta“, kaže Aritonović.

Međutim, uputstvo je uvelo još veću zabunu kod preduzetnika i izazvalo dodatnu nesigurnost jer, čitajući isto, pojedine kriterijume izgleda da je nemoguće proći.

„Upravo iz tog razloga, počev  od 1. marta 2020.godine, kada je test samostalnosti počeo da se primenjuje, veliki broj preduzetnika koji se bave IT delatnošću (zbog kojih je i uveden test samostalnosti), poslovanje su nastavili kroz d.o.o pravnu formu, jer jednostavno nisu želeli da snose rizik poreske kontrole pada testa samostalnosti“, zaključuje naša sagovornica.