Da li inflacija ide u prilog državi zbog povećanja sredstava u budžetu?

Pre nekoliko dana sa dnevnog reda sednice Doma naroda Parlamentarne skupštine Bosne i Hercegovine (BiH) skinut je Predlog zakona o dopunama Zakona o porezu na dodatu vrednost, koji predviđa uvođenje različite stope PDV-a u BiH.

Kako je u svom autorskom tekstu prokomentarisao makroekonomski analitičar iz Sarajeva Faruk Hadžić – „PDV je porez koji je nepravedan prema ugroženim kategorijama stanovništva u doba inflacije, pogotovo u Bosni i Hercegovini u kojoj donosioci odluka ne brinu kako pomoći takvim kategorijama“.

U svojoj analizi on ukazuje koliko država uzima više zbog rastućeg nivoa cena – inflacije i kolika bi stvarna poreska stopa PDV-a iznosila na cene pojedinih proizvoda „da država ne želi da ostvari ekstra zaradu i profit preko leđa najsiromašnijih građana“.

„Najznačajniji porez, putem kojeg se prikupljaju pare građana, upravo je PDV i on čini većinu prihoda svih budžeta u Bosni i Hercegovini. Kada to znamo, onda smo bliži odgovoru na pitanje zašto državi nije u interesu da bilo šta uradi po pitanju negativnih efekata inflacije na naše džepove“, ističe Hadžić.

On objašnjava da državi ide u prilog inflacija zbog povećanja sredstava u budžetu koja se kasnije predstavljaju kao uspešnost nosilaca ekonomske politike.

„Kada postoji stalni rast inflacije, onda što više raste osnovica, odnosno cena, imate veći prikupljeni iznos i PDV-a. U procentualnom ili relativnom odnosu, ovaj iznos je uvek isti – 17 odsto, međutim u apsolutnom naravno nije“, navodi Hadžić i ocenjuje da je država u prošloj godini samo na višoj ceni goriva inkasirala minimalno 60 miliona maraka PDV-a više nego ranije.

On smatra da donosioci odluka to znaju i zbog toga ne žele bilo šta da urade jer su cifre poput ‘rekordnih naplata poreza’ fantastično propagandno sredstvo, pogotovo u izbornoj godini.

„Mnogi će to, zbog različitih ličnih interesa ponavljati kao vrhunac razvijenosti ekonomije, gde bi neko ko posmatra sa strane i ne zna o kojoj državi je reč pomislio da je u pitanju visokorazvijena zemlja. Koliko god bio problem u inflaciji, toliko je na isti način deo odgovornosti na našem poreskom sistemu koji samo dodatno pojačava negativne inflatorne efekte za naš svakodnevni život“, smatra Hadžić.

Njegov predlog je, uz obrazloženje da rast cena pogađa one sa najnižim primanjima, da donosioci odluka u ovoj situaciji zadrže isti nivo poreskog opterećenja u apsolutnom iznosu na određene proizvode ili bolje reći životne namirnice, gorivo i režijske troškove.

„Upravo su to mnoge vlade širom sveta radile – smanjivale stopu PDV-a na životne namirnice, kako bi zadržale isti nivo prikupljenog poreza u apsolutnom iznosu, a ne zaradile na muci svojih građana. Mere koje se donose, donose se na osnovu jasnih obračuna i prema tome nema negativnih efekata po naplatu PDV-a, jer i uz sniženu stopu država naplaćuje barem isto kao pre“, zaključuje Hadžić.