EKONOMSKI KOMUNIZAM U SRCU AMERIKE Jednaka raspodela novca u NBA ligi

Dok se gotovo za sve vrhunske fudbalske timove i igrače širom sveta mogu povezati neke finansijske malverzacije – od utaje poreza pa do pranja novca preko astronomskih menadžerskih klauzula – kada je u pitanju najelitnija košarkaška liga na svetu, pravila su jasno postavljena i jednaka za sve njene učesnike, kako na papiru, tako i u praksi.

U američkoj NBA ligi postoji institucija „platnog ograničenja“ (salary cap), odnosno najvećeg dozvoljenog iznosa zbira zarada svih igrača u timu, koga moraju da se pridržavaju svih 30 ekipa u takmičenju. Ovo pravilo postoji i u većini ostalih američkih profesionalnih sportskih liga, poput hokejaške NHL lige ili NFL lige u američkom fudbalu. U suštini, pomenuto ograničenje osigurava da ukoliko menadžment nekog kluba želi da angažuje superzvezdu i za nju odreši kesu, onda će imati precizno definisan limit novca za trošenje na ostale igrače.

Platno ograničenje u NBA ligi je svake godine veće za nekoliko miliona dolara i pretpostavlja se da će za sezonu 2020-21 porasti sa ovogodišnjih 109,4 na oko 115 miliona dolara. Njega zajedno ugovaraju predstavnici klubova, lige i asocijacije košarkaša na osnovu prethodno postignutog kolektivnog ugovora.

Veoma retko se dešavaju takozvana „probijanja plafona“, jer se dodatno tarifiraju izuzetno visokim porezom na luksuz, zbog čega ovakvu praksu bogati vlasnici klubova redom izbegavaju. Primera radi, za prekoračenje platnog ograničenja u iznosu do pet miliona dolara, za svaki dolar iznad propisane granice klubovi moraju dodatno da plate dolar i po poreznicima, što će reći da stopa oporezivanja iznosi 150 odsto. I to je najniža stopa – kako rastu iznosi prekoračenja, tako raste i stopa oporezivanja, sve do 400 odsto i ukupne dozvoljene sume od 132,6 miliona dolara za narednu sezonu.

Svi košarkaši koji nastupaju u NBA ligi plaćaju porez na dohodak u SAD, koji iznosi oko 50 procenata, tako da su njihove neto zarade zapravo upola manje od iznosa koji se često spominju u medijima. Naravno, mnogi među njima, pored redovne plate, primaju i pozamašne iznose novca na osnovu sponzorskih ugovora, pa se tako imovina Lebrona Džejmsa, aktuelnog MVP ovogodišnjeg finala, procenjuje na preko milijardu dolara.

Ex-YU košarkaške zvezde među najplaćenijima

Među najplaćenijim igračima u NBA nalazi se i nekoliko igrača sa ovih prostora. Nikola Jokić u Denver Nagetsima ima ugovor na pet godina vredan 147,7 miliona dolara, bez uračunatih bonusa za napredak u plej-ofu. Nikola Vučević u Orlandu ima ugovor na četiri godine, vredan okruglo 100 miliona.

Za razliku od njih, Bogdan Bogdanović i Luka Dončić dobili su izuzetno velike plate za početnike, prvi 27 miliona za tri godine, zato što je došao kao već poznat veteran iz Evrope, a drugi 22 miliona dolara za isto trajanje, zato što spada u najveće talente koje je liga videla tokom poslednje decenije. I dok Bogdanović čeka na potpisivanje novog ugovora već ove jeseni, Dončića dogodine očekuje možda i najveća plata u istoriji NBA. Govori se o iznosu od preko 260 miliona dolara za pet godina, mada je vlasnik Dalas Maveriksa izjavio da je spreman da obaveže slovenačkog igrača i na duži vremenski period i veće iznose. Veliko povećanje plate u sezoni 2021/22 sigurno će dobiti i grčki superstar Janis Adetokumbo, najbolji igrač regularnog dela sezone.

COVID-19 doneo velike gubitke svim timovima

Kada već govorimo o ekonomskom stanju NBA lige, potrebno je istaći da je ona u ovoj godini pretrpela velike finansijske gubitke zbog pandemije virusa Covid-19. Liga je bila naprasno prekinuta u martu, kada je preostalo da se odigra još 259 redovnih utakmica. Procenjuje se da objedinjeni gubitak svih timova od neprodatih ulaznica iznosi između 350 i 450 miliona dolara, a ulaznice inače obuhvataju oko 40 odsto ukupnih prihoda.

Liga je nastavljena i konačno završena posle dvomesečnog odigravanja u takozvanom „balonu“, u specijalno zaštićenom sportskom kompleksu u okviru Diznilenda na Floridi, uz televizijske prenose ali bez prisustva gledalaca na tribinama. Komesar NBA lige Adam Silver napomenuo je da je organizovanje ovako osmišljenog kraja sezone koštalo Američku košarkašku asocijaciju više od 150 miliona dolara, i da prihodi od tv prava neće nadomestiti pomenute troškove, kako timovima, tako ni samoj ligi.