Naslednici nemaju uvek pravo na pristup bankovnom računu

Zakonski naslednici nakon smrti roditelja, ili drugog člana porodice, često traže pristup informacijama o bankovnom računu preminulog. Zakon o bankama u Srbiji uređuje različite aspekte bankarskog poslovanja, uključujući obaveze čuvanja bankarske tajne, ali i izuzetke od ovog pravila i način na koji treba postupati sa poverljivim podacima klijenata.

Iz kancelarije Stojković Advokati kažu da su imali slučaj gde je ćerka preminulog klijenta banke, koja je strani državljanin, želela da sazna stanje na bankovnom računu svog pokojnog oca u Srbiji pre pokretanja ostavinskog postupka.

“Ona je dala overeno specijalno punomoćje advokatu, omogućujući mu da pristupi banci, zatraži informacije i primi potrebne podatke u njeno ime. Advokat je podneo zahtev banci, prilažući specijalno punomoćje, dokaz o identitetu klijenta, dokaz o smrti i dokumentaciju koja potvrđuje naslednički status. Uprkos tome, banka je odbila da dostavi tražene informacije pre okončanja ostavinskog postupka i donošenja ostavinskog rešenja”, navode advokati.

Bankarska tajna obuhvata sve informacije koje se odnose na lične podatke, finansijsko stanje, transakcije i vlasništvo ili poslovne veze klijenata sa tom ili drugim bankama.

Dok sa jedne strane propisi određuju šta je bankarska tajna, sa druge se definiše šta ne spada u ovu kategoriju.

Bankarska tajna ne mogu biti javni podaci i informacije dostupne zainteresovanim licima sa opravdanim interesom iz drugih izvora, kao i konsolidovani podaci na osnovu kojih se ne otkriva identitet pojedinačnog klijenta.

U tu kategoriju spadaju i informacije o akcionarima banke i visini njihovog učešća u akcionarskom kapitalu banke, kao i informacije o drugim licima sa učešćem u banci, bez obzira na to da li su klijenti, zatim podaci koji se odnose na urednost ispunjavanja obaveza klijenta prema banci.

“Zakon izričito propisuje da banke, njihovi zaposleni, spoljni revizori i sva druga lica koja zbog prirode posla imaju pristup poverljivim informacijama ne smeju te podatke saopštavati trećim licima, niti ih koristiti na način koji je suprotan interesima banke i njenih klijenata. Ova obaveza čuvanja bankarske tajne ostaje na snazi čak i nakon prestanka radnog odnosa ili poslovne saradnje koja je omogućila pristup takvim podacima”, objašnjavaju advokati.

Međutim, postoje određene situacije u kojima banka može otkriti informacije zaštićene bankarskom tajnom.

Obaveza čuvanja bankarske tajne ne postoji kada se otkriće vrši na osnovu odluke ili zahteva nadležnog suda, ili je neophodno za potrebe ministarstva nadležnog za unutrašnje poslove, organa nadležnog za borbu protiv organizovanog kriminala ili organa nadležnog za sprečavanje pranja novca, u skladu sa važećim zakonima.

Izuzetak od pravila je bitan i u vezi sa imovinskim postupkom, na osnovu zahteva staraoca imovine ili konzularnih predstavništava stranih država, pod uslovom da su podneti pisani dokumenti kojima se dokazuje opravdani interes.

“Otkriće se vrši u vezi sa izvršenjem naloga nadležnog organa na imovini klijenta banke ili kada je potrebno regulatornim telima u Srbiji radi obavljanja poslova iz njihove nadležnosti. Potrebno je i nadležnom organu u vezi sa kontrolom obavljanja platnog prometa kod pravnih i fizičkih lica koja obavljaju delatnost, u skladu sa propisima kojima se uređuje platni promet. Podaci se mogu dati Poreskoj upravi, u skladu sa propisima kojima se uređuju poslovi iz njene nadležnosti ili organu nadležnom za kontrolu deviznog poslovanja. Otkriće se vrši na zahtev organizacije za osiguranje depozita, u skladu sa zakonom kojim se uređuje osiguranje depozita”, navode pravnici.

U izuzetnim slučajevima banke imaju pravo da podatke koji predstavljaju bankarsku tajnu saopšte istražnom sudiji, javnom tužiocu, sudovima ili drugim organima koji vrše javnopravna ovlašćenja isključivo radi zaštite svojih prava, u skladu sa zakonom.

Zakon o bankama propisuje da Narodna banka Srbije, sudovi i drugi organi koji vrše javnopravna ovlašćenja mogu podatke do kojih su došli u skladu sa članom 47. ovog zakona koristiti isključivo u svrhu za koju su pribavljeni i ne mogu ih saopštavati trećim licima, niti tim licima omogućiti da saznaju i koriste ove podatke, osim u slučajevima predviđenim zakonom. Ova obaveza se primenjuje i na lica koja su zaposlena, odnosno koja su bila zaposlena u ovim organima.