Mogu li građani da imaju troškove za neaktivne račune koje ne koriste godinama?

Iako se ne zna tačan broj neaktivnih tekućih računa u poslovnim bankama, od građana se često može čuti da stare račune koje ne koriste godinama ne zatvaraju jer se u vreme otvaranja nije plaćalo održavanje ukoliko nema priliva.

Šta se dešava sa neugašenim računima, mogu li građani po ovom osnovu da imaju neka zaduženja a da to i ne znaju, i kako su banke dužne da postupaju u slučaju da dođe do promene cenovne politike?

“Ako banka nije naplaćivala naknadu za održavanje određenog računa, pa je u ranijem periodu htela da je uvede, mogla je to da uradi samo uz izmene i dopune ugovora o čemu je obaveštenje dostavila dva meseca ranije, a na klijentu je bila odluka da li će se saglasiti sa tim izmenama, odnosno da li će odbiti izmene i dopune i raskinuti ugovor, bez ikakvih daljih posledica”, kažu za Biznis.rs u Narodnoj banci Srbije (NBS).

Naši sagovornici navode da je od početka ove godine zaključno sa drugim kvartalom 2022. otvoren ukupno 256.541 tekući račun, i dodaju da banke NBS-u ne dostavljaju posebno podatke o broju neaktivnih tekućih računa klijenata.

“Vrsta i visina naknada koje pružaoci platnih usluga naplaćuju korisniku propisani su kao obavezan element okvirnog ugovora u skladu sa Zakonom o platnim uslugama. Kao obavezan element okvirnog ugovora u skladu sa navedenim zakonom propisani su i uslovi za izmene i dopune, kao i prestanak okvirnog ugovora”, objašnjavaju u centralnoj banci.

Kako napominju, Narodna banka Srbije je u prethodnom periodu preduzela čitav niz aktivnosti čiji rezultat jeste odluka svih banaka koje su povećavale naknade za platne usluge građanima od 1. januara 2021. godine, da te naknade od 1. septembra 2022. godine umanje za 30 odsto, odnosno da ih vrate na nivo od 1. januara 2021. godine.

“Imajući u vidu navedeno, banke koje su povećavale iznos naknada koje naplaćuju stanovništvu za platne usluge u prethodnih 19 meseci ispunile su očekivanja Narodne banke Srbije i smanjile sve prethodno uvećane naknade u skladu sa dogovorom”, navode u NBS-u.

Osnovne usluge za 150 dinara mesečno

Kao ključnu meru u cilju zaštite standarda građana, NBS je donela Odluku o platnom računu sa osnovnim uslugama, kojom je propisan maksimalni iznos mesečne naknade za platni račun sa osnovnim uslugama od 150 dinara i kojom je propisana garantovana sadržina ovog platnog računa.

Odlukom su predviđene i dodatne usluge koje korisnik može da zahteva – kreditnu karticu, dozvoljeno prekoračenje računa, uslugu izdavanja čekova i otvaranje i vođenje deviznog platnog računa, za koje banka može naplatiti naknadu od potrošača, s tim da ona ne sme biti veća od naknada za te usluge u okviru sledećeg paketa platnog računa u skladu sa pravilima propisanim odlukom.

“Banka je dužna da, uz predlog izmena i dopuna okvirnog ugovora kojim se menjaju naknade za pružanje platnih usluga, obavesti potrošača koji ne koristi platni račun sa osnovnim uslugama i o tome da ima pravo da jednostavno i brzo pređe na platni račun sa osnovnim uslugama, odnosno da zaključi okvirni ugovor o vođenju tog računa, kao i da ga obavesti o iznosu mesečne naknade za vođenje tog računa i iznosu drugih naknada i učini mu lako dostupnim informacije o načinu na koji može zaključiti taj ugovor”, objašnjavaju u NBS.

Banke gase druge račune kada otvaraju novi sa osnovnim platnim uslugama

Kada je reč o zahtevu koji se podnosi banci za otvaranje platnog računa sa osnovnim uslugama, potrošači treba da znaju da je banka dužna da na zahtev potrošača zatvori druge račune i da prenese njihova sredstva na novootvoreni račun, osim platnih računa koji služe isključivo za prikupljanje sredstava za otplatu ili održavanje kredita ili kao sredstvo obezbeđenja i namenskih računa u svrhu isplate novčanih sredstava stečenih na osnovu posebnih propisa.

“Dodatno napominjemo da je zakonom propisano da su banke dužne da na zahtev potrošača otvore platni račun sa osnovnim uslugama ili da taj zahtev odbiju bez odlaganja, a najkasnije u roku od 10 poslovnih dana od dana prijema urednog zahteva. Najzad, skrećemo pažnju da su banke u skladu sa Zakonom dužne da potrošaču, bez naknade, učine lako dostupnim informacije i pruže objašnjenja u vezi sa obeležjima platnog računa sa osnovnim uslugama, uslovima korišćenja tog računa, kao i naknadama u vezi s tim računom, a da navedeno podrazumeva i obaveštavanje putem internet prezentacije”, navode u Narodnoj banci Srbije.

Na pitanje koji broj korisnika je prešao na novi paket usluga, u NBS odgovaraju da je odluka stupila na snagu pre nepunih mesec dana i da još uvek ne poseduju taj podatak.

Kako ističu, banke koje posluju sa fizičkim licima postupile su u skladu sa pomenutom odlukom, što se može utvrditi i uvidom u internet prezentacije banaka, gde su sve banke koje posluju sa stanovništvom istakle da u ponudi imaju platni račun sa osnovnim uslugama po ceni koja maksimalno iznosi 150 dinara.

Procena Narodne banke Srbije je da će ušteda usled navedenog smanjenja za građane za narednih 12 meseci iznositi više od sedam milijardi dinara, od čega se na uštedu po osnovu umanjenja naknade za održavanje tekućeg računa odnosi oko 2,5 milijardi dinara, na uštedu po osnovu umanjenja naknade za izvršena plaćanja – oko 1,5 milijardi dinara, dok se ostatak (oko tri milijardi dinara) odnosi na uštedu po osnovu umanjenja ostalih naknada.