Više od 16.000 firmi u Srbiji ima upisan osnovni kapital od 100 dinara

Među 137.154 privrednih društava koja su registrovana u Srbiji, njih 16.081 ima upisan osnovni kapital u visini minimuma propisanog Zakonom o privrednim društvima koji iznosi 100 dinara, pokazali su podaci koje je Biznis.rs dobio od bonitetne kuće CompanyWall. Još 24.936 preduzeća upisalo je osnovni kapital od hiljadu dinara.

Da li je ulazak u poslovni odnos sa takvim firmama rizičniji nego sa „imućnijim“ kada je reč o visini osnovnog kapitala?

Da bi se odgovorilo na ključno pitanje, a to je da li ozbiljnu od „tašna-mašna“ firme razlikuje visina upisanog osnovnog kapitala, za početak treba razdvojiti pitanje odgovornosti privrednog društva i članova, odnosno vlasnika društva.

„Članovi prilikom osnivanja firme unose osnovni kapital, i to minimalno 100 dinara u novcu ili stvarima. Njihova odgovornost biće ograničena iznosom koji su uneli prilikom osnivanja privrednog društva. U toku poslovanja oni taj ulog mogu da povećaju ili smanje (ali ne ispod minimuma), o čemu odluku donosi Skupština društva“, precizira advokat Stefan Vlatković iz niške advokatske kancelarije Stanković&Partners.

Kada je reč o samom privrednom društvu, i to najčešćoj vrsti – društvu sa ograničenom odgovornošću (d.o.o.), naš sagovornik objašnjava da je ono odvojena pravna ličnost i odvojeni pravni subjekt od svojih vlasnika.

„Takvo privredno društvo za svoje obaveze odgovara celokupnom svojom imovinom koju čini osnivački kapital, ali i druga imovina koju stiče tokom poslovanja, kao što su, primera radi, novac na računima, nekretnine, prihodi iz poslovanja ili zajmovi“, ističe Vlatković.

To znači da bi firma sa osnivačkim kapitalom od 100 ili 1.000 dinara mogla da ima milione dinara na računima i drugu vrednu imovinu.

Koliko se osnovnog kapitala najčešće upisuje?

Ako se uzme u obzir da približno svaka deveta firma u Srbiji ima upisan osnovni kapital od 100 dinara, a svaka šesta 1.000 dinara, mogao bi da se izvuče zaključak da privrednici rado koriste zakonski minimum pri osnivanju preduzeća. No, činjenica da je upisan osnivački kapital u visini zakonskog minimuma ne znači automatski da se radi o „sumnjivoj“ firmi, niti da je po definiciji rizičnije poslovati sa takvom kompanijom – privredna društva sa relativno malom vrednošću upisanog osnovnog kapitala osniva i sama država.

Jedan od svežijih primera je kompanija BIO4 d.o.o. koju je u julu ove godine osnovala Vlada Srbije, koja je i njen jedini vlasnik. Osnovni kapital BIO4 iznosi 1.000 dinara. U saopštenju povodom osnivanja iz Vlade je saopšteno da će BIO4 kampus obuhvatiti šest fakulteta, devet naučno-istraživačkih i razvojnih instituta i naučno-tehnološki park kao podršku razvoju startap ekosistema, kao i kompanija iz biofarm oblasti.

Troškovi projekta izgradnje BIO4 kampusa procenjeni su na 413,5 miliona evra, a Vlada se u te svrhe zadužila za 200 miliona evra kod Banke za razvoj Saveta Evrope.

Sa druge strane, osnovni kapital kompanije MPP New Project iznosio je 100 dinara kada je ta ćerka firma kompanije Marera Properties u septembru 2020. godine kupila Palatu Beograd, poznatu i kao „Beograđanka“ za 16,5 miliona evra. Rekonstrukcija „Beograđanke“ završena je u februaru prošle godine, a u toku su radovi na još jednoj poznatoj zgradi – BIGZ – koju Marera, kako je sama saopštila u februaru 2021. godine, poseduje u partnerstvu sa „Aleksandar gradnjom“ preko kompanije MPP BIGZ.

MPP BIGZ ima upisani osnovni kapital u vrednosti od 100 dinara.

Treći primer je domaća kompanija u kineskom vlasništvu „Održivi vetar“, koju je u septembru ove godine osnovala firma Shanghai Fengling Renewables, za koju je u saopštenju Ministarstva rudarstva i energetike navedeno da zajedno sa Zijin grupom razmatra investiciju vrednu oko dve milijarde evra u hibridno postrojenje koje bi proizvodilo zeleni vodonik.

Za razliku od velikog broja domaćih firmi, ova u stopostotnom kineskom vlasništvu ima upisan osnovni kapital od 32,9 miliona dinara.

Analitičare CompanyWall zamolili smo i da provere koliko ima kompanija u Srbiji koje imaju upisan osnovni kapital od 120 miliona dinara, što odgovara vrednosti od milion evra – ispostavilo se da ih je samo pet. Treba, međutim, napomenuti da to ne znači da brojne firme nisu registrovane sa nešto manjim ili većim iznosom osnovnog kapitala.

Kako poslovati sa pažnjom dobrog privrednika?

„Osnivači privrednog društva – a najčešće je to d.o.o. – po pravilu su odgovorni do visine upisanog uloga“, navodi advokat Stefan Vlatković iz Stanković&Partners, ali podseća da postoje i izuzeci, i to u situaciji kada dolazi do takozvanog probijanja pravne ličnosti, kao i u slučaju prinudne likvidacije.

Dakle, ukoliko se javi dilema da li ulaziti u ozbiljne poslove sa firmom koja ima upisani osnovni kapital od 100 ili 1.000 dinara, treba imati na umu da to samo po sebi ne govori puno o njenoj „imućnosti“, o čemu govore i primeri koje smo naveli.

Sa druge strane, advokat Vlatković podseća da postoje brojni načini da se proveri poslovanje potencijalnih biznis partnera.

„Za početak, dostupni su finansijski izveštaji sa tokovima gotovine, stanju na zalihama i sličnim korisnim podacima, a jedina za koje takvih podataka po definiciji nema su novoosnovana društva, čiji finansijski izveštaji će postati dostupni u narednoj godini od osnivanja“, zaključuje naš sagovornik.