Startapi iz Beograda najaktivniji u domaćem inovacionom ekosistemu

U Srbiji je prisutna nejednaka koncentracija inovacionih aktivnosti po regionima. Naučni kapaciteti iz regiona Beograda imaju najznačajniju ulogu u širenju znanja i unapređenju inovativnosti za celokupan ekosistem u Srbiji, zaključci su konferencije “Koja ptica kojem jatu leti: Inovacioni kapaciteti Srbije iz regionalne perspektive”, u organizaciji Centra za istraživanje javnih politika.

Istraživački tim Centra pokušao je da utvrdi u kojoj meri se inovacije i nauka po regionima razvijaju u trenutnim podsticajnim okvirima, kroz analizu projekata koje je Fond za inovacionu delatnost davao inovacionim akterima u četiri regiona tokom proteklih šest godina.

Mladi timovi, preduzeća i naučno-istraživačke organizacije iz beogradskog regiona ubedljivo su najaktivniji deo u srpskom inovacionom ekosistemu. Svaki drugi projekat Fonda dobili su aplikanti iz beogradskog regiona, odnosno više od polovine (56,85 odsto) od ukupnog broja projekata. Inovativnim akterima u Vojvodini dodeljeno 20,91 procenat, u Šumadiji i zapadnoj Srbiji 11,83 odsto, a u Južnoj i istočnoj Srbiji 10,42 procenta od ukupnog broja analiziranih projekata Fonda.

“Iako predstavljaju najčešće korišćeni mehanizam podrške u sva četiri regiona, inovacioni vaučeri, se po brojnosti najviše ističu u Šumadiji i zapadnoj Srbiji i Južnoj i istočnoj Srbiji. Oko 80 odsto svih odobrenih projekata u ova dva regiona čine ovi šestomesečni programi kroz koje se privrednim subjektima daju finansijska sredstva za plaćanje neke vrste inovativne usluge koju vrše naučno-istraživačke organizacije”, kaže Ljubivoje Radonjić, istraživač saradnik u Centru za istraživanje javnih politika.

On dodaje da se ovakvim angažovanjem akademskih resursa unapređuje inovativnost postojećih preduzeća na tržištu.

“S druge strane, program saradnje nauke i privrede, kao strateško povezivanje inovatora iz industrije i naučno-istraživačkih kapaciteta, češće se primenjuje u beogradskom i vojvođanskom regionu. To svedoči o spremnosti kako privrede, tako i nauke u ova dva regiona da se putem konzorcijuma obavežu na dugoročniju saradnju na stvaranju novih inovacija”, ističe Radonjić.

Nejednaka koncentracija inovacionih aktivnosti prisutna je i unutar analiziranih regiona. Naročito se Novi Sad i Niš ističu kao inovaciona jezgra svojih regiona – preko polovine svih projekata koji odlaze u region Vojvodine i južne i istočne Srbije.

Interesantno je da se ravnomernija unutarregionalna raspodela inovacionih aktivnosti, uočava u Šumadiji i zapadnoj Srbiji. Šumadijski okrug, kao administrativni i univerzitetski centar dobio je tek oko 28 odsto od ukupnog broja regionalnih projekata.

“Razlog ravnomernije unutarregionalne raspodele projekata može biti u nešto većoj aktivnosti i zainteresovanosti privrede iz ostalih gradova i okruga Šumadije i zapadne Srbije da aplicira kod Fonda za razne vidove podrške. Takođe, svoju ulogu imaju i nešto manji naučno-istraživački centri izvan Šumadijskog okruga, pre svega istraživački kapaciteti fakulteta u Moravičkom okrugu (Čačak)”, objašnjava Branka Anđelković, ko-osnivačica i programska direktorka Centra.

Rezultati analize pokazali su da je uloga naučno-istraživačkih resursa iz regiona Beograda prilično značajna, ne samo na regionalnom, već i na nacionalnom nivou.

Naime, osim što se privatni sektor beogradskog regiona najčešće umrežava sa akademskim sektorom iz sopstvenog regiona, istraživanje ukazuje da se u značajnom delu i privreda iz ostalih regiona oslanja na naučni kapacitet regiona Beograda.

Ana Mojsilović samostalni stručni savetnik za monitoring i evaluaciju u Fondu navodi da ova institucija ima ograničena sredstva za finansiranje i da nekih 15 odsto od onih koji se prijave dobiju sredstva, a sa druge strane ne postoji sektrorski koeficijent koji bi odredio kom delu koliko će sredstava otići.

“Kvalitet samog projekta je ono što je jedini uslov da li će neko biti finansiran. Nadam se da će se regionalna distribucija popraviti u narednih nekoliko godina jer se osnivaju regionalni startap centri”, kaže Mojsilović.

Kako pokazuju podaci, u čak 66,14 odsto projekata inovacioni vaučeri, preduzeća iz Šumadije i zapadne Srbije umrežavala su se upravo sa naučno-istraživačkim organizacijama iz regiona Beograd.

“S druge strane, u 42,21 odsto projekata čiji su nosioci preduzeća iz Vojvodine, ključni partneri iz oblasti nauke dolazili su iz beogradskog regiona, dok je u među projektima čiji su nosioci bili iz Južne i istočne Srbije, saradnja sa beogradskim naučno-istraživačkih organizacijama ostvarena pri 35,96 odsto projekata. Ova sveprisutnost u drugim regionima, potvrđuje da naučni kapaciteti iz Beograda imaju važnu ulogu u širenju znanja i kreiranju inovacija na nivou nacionalne privrede”, ističe Ljubivoje Radonjić istraživač saradnik u Centru.

Jedan od zaključaka konferencije je da se razvoj startap ideja pokazao kao proces koji još uvek nije u dovoljnoj meri zaživeo u svim regionima.

Podatak da je u Šumadiji i zapadnoj Srbiji i južnoj i istočnoj Srbiji tokom analiziranog perioda finansirano ukupno tek oko 15 odsto od ukupnog broja podržanih startapova, ukazuje na izrazito male kapacitete, a verovatno i na još uvek nedovoljno razvijenu „kulturu“ osnivanja startap biznisa u ovim regionima.